تمكين به معناي خوش رفتاري يا حسن معاشرت زن با شوهر و پذيرفتن خواسته هاي مشروع همسر است. البته شايان ذكر است كه مرد نيز موظف به رعايت تمكين است و بايستي نسبت به خواسته هاي مشروع همسر پاسخ مثبت بدهد. بنابراين اگر مردي از همسر خود توقعات نامشروع يا نامتعارفي داشته باشد، زن مكلف به اطاعت از او نيست.
پس از عقد ازدواج زن و شوهر نسب به يكديگر حقوق و تكاليفي دارند كه هر كدام موظف به رعايت كردن آن ها هستند. در ادامه مفهوم و شرايط تمكين و همچنين مجازات عدم تمكين بررسي شده است. با مجله دلتا همراه باشيد.
معني تمكين چيست؟
تمكين از نظر لغوي به معناي اطاعت كردن است. و طبق قانون به دو دسته تقسيم مي‌شود كه عبارتند از :
۱. تمكين عام؛ به معناي خوش رفتاري يا حسن معاشرت زن با شوهر و پذيرفتن خواسته هاي مشروع همسر است. البته شايان ذكر است كه مرد نيز موظف به رعايت تمكين است و بايستي نسبت به خواسته هاي مشروع همسر پاسخ مثبت بدهد. بنابراين اگر مردي از همسر خود توقعات نامشروع يا نامتعارفي داشته باشد، زن مكلف به اطاعت از او نيست. به عنوان مثال اگر مردي بر خلاف عرف از خروج همسر خود از منزل و بازديد خويشان و دوستان جلوگيري كند، رفتار وي سوءِ معاشرت تلقي مي‌شود و زن مكلف به رعايت از آن نيست.
۲. تمكين خاص؛ منظور از اين نوع تمكين رابطه خاص زوجيت و روابط جنسي زناشويي است. در مقابل تمكين، مساله عدم تمكين يا نشوز مطرح مي‌شود كه به معني نافرماني يكي از زوج ها نسبت به ديگري است. بنابراين نشوز نمي‌تواند صرفا مختص زن باشد. نافرماني شوهر و عدم ايفاي مقتضيات و ملزومات زندگي مشترك نشوز نام دارد. ولي در عرف و حقوق امروز، واژه نشوز را بيشتر در مورد زن به كار برده اند. نشوز مرد مي‌تواند در موارد متعددي وجود داشته باشد. به طور مثال مردي كه نفقه همسر را نمي‌پردازد يا با همسر خود حسن معاشرت ندارد ناشز است. شايان ذكر است كه اگر حالت نشوز از جانب هر دو طرف باشد، شِقاق ناميده مي‌شود.
شرايط اجازه عدم تمكين زن
• در صورت قرار داشتن زن در عادت ماهانه و بيمار بودن وي به طوري كه پزشك رابطه جنسي را منع كرده باشد.
• مطابق ماده ۱۱۱۴ قانون مدني اگر حق تعيين منزل به زن داده شده، زن مي تواند از زندگي كردن در منزل مرد خودداري كند و مرد بايد در منزل مورد تاييد زن، زندگي كند.
• چنانچه مرد منزل مستقل و مناسبي در شأن زن تهيه نكرده باشد، زن مي‌تواند از رفتن به منزل شوهر خودداري كند.
• اگر زندگي در منزل با شوهر موجب ترس از ضرر و زيان بدني، مالي و يا شرافتي براي زن باشد، وي مي‌تواند منزل را ترك و تا زماني كه همسر او صلاحيت لازم را پيدا نكرده، از بازگشت به منزل خودداري كند و در اين شرايط نيز به زن نفقه تعلق مي‌گيرد.
• چنانچه بعد از جاري شدن صيغه عقد، مرد به بيماري مقاربتي مبتلا شده به طوري كه رابطه جنسي موجب سرايت بيماري به زن شود، زن مي‌تواند از اين رابطه خودداري كرده، در حالي كه حق پرداخت نفقه وي محفوظ خواهد بود .
• براي انجام واجبات ديني مانند حج رفتن يا حمام رفتن براي اداي نماز واجب، زن مي‌تواند در صورت عدم اجازه شوهر خارج شود. و حق پرداخت نفقه او از بين نميرود.
• در مواردي كه زن به دليل درماني كه ضرورت دارد تصميم بگيرد از منزل خارج شود و مرد اجازه ندهد، زن مي‌تواند اطاعت نكند و نفقه او نيز بر عهده مرد خواهد بود.
مجازات عدم تمكين زن از شوهر
عده اي از افراد عدم تمكين از سوي زن را جرم تلقي كرده و او را مستحق مجازات مي‌دانند ولي بايد گفت كه در قانون براي عدم تمكين از سوي زن مجازات در نظر گرفته نشده است. و در واقع در صورت عدم تمكين، دادگاه اقدام به صدور رأي به الزام به تمكين صادر ميكند كه طبق آن وي موظف است از همسر خود تمكين كند و در صورتي كه زن تغيير رويه ندهد، آثار حقوقي و حكم عدم تمكين براي وي به همراه خواهد داشت.
۱. در صورتي كه زن بدون مانع مشروع از تمكين خودداري كند ، از حق نفقه محروم خواهد شد.
۲. در صورت عدم تمكين، زن از برخي از حقوق مالي بعد از طلاق همچون اجرت المثل ايام زوجيت و تنصيف اموال و دارايي ها محروم مي‌شود.
۳- مرد با گذشت مدت زماني از عدم تمكين مي تواند با مراجعه به دادگاه، و ارائه درخواست ازدواج مجدد، اين اجازه را از دادگاه دريافت كند.
چرا ارث زنان نصف مردان است؟