هر گاه شخصي به قصد آسيب رساندن به ديگران يا تشويش اذهان عمومي يا مقامات رسمي به وسيله نامه يا گزارش يا توزيع هر‌گونه اوراق چاپي يا خطي و... اكاذيبي را بيان كند و يا اعمالي را بر‌خلاف حقيقت به شخص حقيقي يا حقوقي نسبت دهد جرم تشويش اذهان عمومي محقق شده است.
تشويش اذهان عمومي و نشر اكاذيب از جمله جرائمي هستند كه در قانون مطرح شده اند و قانونگذار براي آن ها مجازات در نظر گرفته است. در مجله دلتا به تعريف اين جرائم و مجازات مقرر در قانون پرداخته شده است.
تشويش اذهان عمومي
طبق قانون، هر گاه شخصي به قصد آسيب رساندن به ديگران يا تشويش اذهان عمومي يا مقامات رسمي به وسيله نامه يا گزارش يا توزيع هر‌گونه اوراق چاپي يا خطي و… اكاذيبي را بيان كند و يا اعمالي را بر‌خلاف حقيقت به شخص حقيقي يا حقوقي نسبت دهد، جرم تشويش اذهان عمومي محقق شده است. و در اين صورت فرقي نمي‌كند كه به شخص ضرر و زيان وارد شده است يا خير. در اين موارد علاوه بر دادخواست اعاده حيثيت در صورت امكان، بايد به حبس از دو ماه تا دو سال و يا شلاق تا ۷۴ ضربه محكوم شود.
بر اساس قانون، اگر كسي دروغي را درباره ديگران منتشر كند يا به دروغ كاري را كه ديگري انجام نداده به او نسبت بدهد مجرم است و فرقي هم نمي‌كند كه اين حرف را از طرف خودش بگويد يا اينكه بگويد اين حرف را از كس ديگري شنيده است و منتشر كند.
تشويش اذهان عمومي شامل چه جرائمي مي‌شود؟
فرد در ارتكاب برخي از جرائم قصد تشويش و برهم زدن نظم عمومي را دارد. اين گروه از جرايم در زير معرفي شده اند.
۱. تهديد به بمب‌گذاري
مطابق ماده‌ي ۵۱۱ قانون تعزيرات، هر كس به قصد بر هم زدن امنيت كشور و تشويش اذهان عمومي تهديد به بمب گذاري هواپيما، كشتي و وسائل نقليه عمومي نمايد مرتكب جرم شده است. ادعاي بمب گذاري يعني فرد به دروغ عنوان كند كه وسيله نقليه را بمب گذاري كرده است و اين ادعا موجب ترس در ميان مردم شود.
۲. نشر اكاذيب
مطابق قانون مجازات اسلامي انتشار مطالبي كه خلاف واقعيت هستند اگر به قصد تشويش اذهان عمومي باشد يا با همين قصد مطالبي را خلاف حقيقت به شخص يا مقامات نسبت داده شود، نشر اكاذيب محسوب مي‌شود. طبق قانون، جرائم خاصي كه با انگيزه اصلاح امور كشور عليه نهادهاي سياسي و يا سياست هاي داخلي يا خارجي واقع مي‌شوند و مرتكب، قصد ضربه زدن به اصل نظام را ندارد جرم سياسي محسوب مي‌شوند. اين قانون ارفاق و امتيازاتي را براي مجرمان سياسي در نظر گرفته است مانند مجزا بودن محل نگهداري از مجرمان عادي، ممنوعيت از پوشيدن لباس متحدالشكل زندانيان، غيرقابل استرداد بودن مجرمان سياسي، ممنوعيت بازداشت انفرادي مگر در موارد خاص حداكثر ۱۵ روز، حق ملاقات و مكاتبه با بستگان طبقه اول، حق دسترسي به كتب، نشريات، راديو و تلويزيون. شايان ذكر است تهديد به بمب‌گذاري به دليل مختوش كردن امنيت رواني عمومي در جامعه حتي اگر با انگيزه اصلاح امور كشور باشد هيچ امتياز و تخفيفي نخواهد داشت.
نشر اكاذيب چيست؟
انتشار اخبار دروغ و خلاف واقعيت به قصد ضرر رساندن به شخصي يا مقامات رسمي، نشر اكاذيب گفته مي‌شود. لازم به ذكر است كه نشر اكاذيب با هتك حرمت و حيثيت تفاوت دارد چرا كه در نشر اكاذيب حتما مطالب كذب منتشر مي‌شود و واقعيت ندارد، اما در هتك حرمت هم واقعيت و اسرار خصوصي فرد فاش مي‌شود و هم ممكن است با پخش شدن مطالب غير واقعي، حيثيت شخص خدشه دار شود. يكي از راه هاي نشر اكاذيب، استفاده از رسانه ها شامل كتبي، صوتي، تصويري يا مجازي براي انتشار مطالب است. در ماده ۶ قانون مطبوعات كه ناظر بر فعاليت هاي رسانه اي و مطبوعاتي در كشور است، نشريات به جزء موارد مشخص شده در قانون، در انتشار ساير مطالب آزاد هستند.
قانون جرايم رايانه اي در خصوص نشر اكاذيب مقرر كرده است «هر كس به قصد اضرار به غير يا تشويش اذهان عمومي يا مقامات رسمي به وسيله سامانه رايانه اي يا مخابراتي اكاذيبي را منتشر كند يا در دسترس ديگران قرار دهد يا با همان مقاصد اعمالي را بر خلاف حقيقت، رأسا يا به عنوان نقل قول، به شخص حقيقي يا حقوقي به طور صريح يا تلويحي نسبت دهد، اعم از اينكه از طريق ياد شده به نحوي از انحا ضرر مادي يا معنوي به ديگري وارد شود يا نشود، افزون بر اعاده حيثيت (در صورت امكان)، به حبس از نود و يك روز تا دو سال يا جزاي نقدي از پنج ميليون ريال تا ۴۰ ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.» بنابراين مي‌توان گفت طبق قوانين و مقررات، هرگاه كسي با نوشته، اعلاميه، سخنراني، صحبت كردن، انتشار مطالب مطبوعاتي، نوشتن در فضاي مجازي يا به هر نحو ديگري اقدام به نشر اكاذيب به قصد ضرر رساندن به ديگري كند، از نظر قانون مجرم بوده و بايد پاسخگوي رفتار خود باشد.
هر گاه شخصي به قصد آسيب رساندن به ديگران يا تشويش اذهان عمومي يا مقامات رسمي به وسيله نامه يا گزارش يا توزيع هر‌گونه اوراق چاپي يا خطي و... اكاذيبي را بيان كند و يا اعمالي را بر‌خلاف حقيقت به شخص حقيقي يا حقوقي نسبت دهد جرم تشويش اذهان عمومي محقق شده است.
تشويش اذهان عمومي و نشر اكاذيب از جمله جرائمي هستند كه در قانون مطرح شده اند و قانونگذار براي آن ها مجازات در نظر گرفته است. در مجله دلتا به تعريف اين جرائم و مجازات مقرر در قانون پرداخته شده است.
تشويش اذهان عمومي
طبق قانون، هر گاه شخصي به قصد آسيب رساندن به ديگران يا تشويش اذهان عمومي يا مقامات رسمي به وسيله نامه يا گزارش يا توزيع هر‌گونه اوراق چاپي يا خطي و… اكاذيبي را بيان كند و يا اعمالي را بر‌خلاف حقيقت به شخص حقيقي يا حقوقي نسبت دهد، جرم تشويش اذهان عمومي محقق شده است. و در اين صورت فرقي نمي‌كند كه به شخص ضرر و زيان وارد شده است يا خير. در اين موارد علاوه بر دادخواست اعاده حيثيت در صورت امكان، بايد به حبس از دو ماه تا دو سال و يا شلاق تا ۷۴ ضربه محكوم شود.
بر اساس قانون، اگر كسي دروغي را درباره ديگران منتشر كند يا به دروغ كاري را كه ديگري انجام نداده به او نسبت بدهد مجرم است و فرقي هم نمي‌كند كه اين حرف را از طرف خودش بگويد يا اينكه بگويد اين حرف را از كس ديگري شنيده است و منتشر كند.
تشويش اذهان عمومي شامل چه جرائمي مي‌شود؟
فرد در ارتكاب برخي از جرائم قصد تشويش و برهم زدن نظم عمومي را دارد. اين گروه از جرايم در زير معرفي شده اند.
۱. تهديد به بمب‌گذاري
مطابق ماده‌ي ۵۱۱ قانون تعزيرات، هر كس به قصد بر هم زدن امنيت كشور و تشويش اذهان عمومي تهديد به بمب گذاري هواپيما، كشتي و وسائل نقليه عمومي نمايد مرتكب جرم شده است. ادعاي بمب گذاري يعني فرد به دروغ عنوان كند كه وسيله نقليه را بمب گذاري كرده است و اين ادعا موجب ترس در ميان مردم شود.
۲. نشر اكاذيب
مطابق قانون مجازات اسلامي انتشار مطالبي كه خلاف واقعيت هستند اگر به قصد تشويش اذهان عمومي باشد يا با همين قصد مطالبي را خلاف حقيقت به شخص يا مقامات نسبت داده شود، نشر اكاذيب محسوب مي‌شود. طبق قانون، جرائم خاصي كه با انگيزه اصلاح امور كشور عليه نهادهاي سياسي و يا سياست هاي داخلي يا خارجي واقع مي‌شوند و مرتكب، قصد ضربه زدن به اصل نظام را ندارد جرم سياسي محسوب مي‌شوند. اين قانون ارفاق و امتيازاتي را براي مجرمان سياسي در نظر گرفته است مانند مجزا بودن محل نگهداري از مجرمان عادي، ممنوعيت از پوشيدن لباس متحدالشكل زندانيان، غيرقابل استرداد بودن مجرمان سياسي، ممنوعيت بازداشت انفرادي مگر در موارد خاص حداكثر ۱۵ روز، حق ملاقات و مكاتبه با بستگان طبقه اول، حق دسترسي به كتب، نشريات، راديو و تلويزيون. شايان ذكر است تهديد به بمب‌گذاري به دليل مختوش كردن امنيت رواني عمومي در جامعه حتي اگر با انگيزه اصلاح امور كشور باشد هيچ امتياز و تخفيفي نخواهد داشت.
نشر اكاذيب چيست؟
انتشار اخبار دروغ و خلاف واقعيت به قصد ضرر رساندن به شخصي يا مقامات رسمي، نشر اكاذيب گفته مي‌شود. لازم به ذكر است كه نشر اكاذيب با هتك حرمت و حيثيت تفاوت دارد چرا كه در نشر اكاذيب حتما مطالب كذب منتشر مي‌شود و واقعيت ندارد، اما در هتك حرمت هم واقعيت و اسرار خصوصي فرد فاش مي‌شود و هم ممكن است با پخش شدن مطالب غير واقعي، حيثيت شخص خدشه دار شود. يكي از راه هاي نشر اكاذيب، استفاده از رسانه ها شامل كتبي، صوتي، تصويري يا مجازي براي انتشار مطالب است. در ماده ۶ قانون مطبوعات كه ناظر بر فعاليت هاي رسانه اي و مطبوعاتي در كشور است، نشريات به جزء موارد مشخص شده در قانون، در انتشار ساير مطالب آزاد هستند.
قانون جرايم رايانه اي در خصوص نشر اكاذيب مقرر كرده است «هر كس به قصد اضرار به غير يا تشويش اذهان عمومي يا مقامات رسمي به وسيله سامانه رايانه اي يا مخابراتي اكاذيبي را منتشر كند يا در دسترس ديگران قرار دهد يا با همان مقاصد اعمالي را بر خلاف حقيقت، رأسا يا به عنوان نقل قول، به شخص حقيقي يا حقوقي به طور صريح يا تلويحي نسبت دهد، اعم از اينكه از طريق ياد شده به نحوي از انحا ضرر مادي يا معنوي به ديگري وارد شود يا نشود، افزون بر اعاده حيثيت (در صورت امكان)، به حبس از نود و يك روز تا دو سال يا جزاي نقدي از پنج ميليون ريال تا ۴۰ ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.» بنابراين مي‌توان گفت طبق قوانين و مقررات، هرگاه كسي با نوشته، اعلاميه، سخنراني، صحبت كردن، انتشار مطالب مطبوعاتي، نوشتن در فضاي مجازي يا به هر نحو ديگري اقدام به نشر اكاذيب به قصد ضرر رساندن به ديگري كند، از نظر قانون مجرم بوده و بايد پاسخگوي رفتار خود باشد.
چرا ارث زنان نصف مردان است؟