در صورتي كه نامزدي به‌هم بخورد و قرار نباشد ازدواج صورت گيرد، هدايايى كه هر يك از طرفين به طرف ديگر داده است يا بين خانواده‌هاي آنها ردوبدل شده است، قابل مطالبه و پس گرفتن خواهد بود.
در دوره نامزدي اصولا خانواده‌هاي دختر و پسر، رفت و آمد و ملاقات‌هاي محدودي دارند كه شرايط شناخت هر چه بيشتر دختر و پسر در اين ملاقات‌ها فراهم خواهد شد. به همين دليل طبيعي است كه در هر ارتباط، هدايايي از قبيل گل، شيريني و لباس و در مواردي هدايايي گران‌قيمت مانند اتومبيل و جواهرات ميان دو طرف مبادله شود.
اما آنچه مسلم و قانون نيز آن را تاييد كرده ، اين است كه وعده ازدواج، ايجاد علقه زوجيت نمي‌كند و اگر هر يك از نامزدها در دوران نامزدي از وصلت سرباز بزند، مشكلي به وجود نيامده و هيچ كس نمي‌تواند او را به انجام ازدواج مجبور كند.در مجله پيام دلتا به اين امر ميپردازيم.
در چه شرايطى،شخص مي‌تواند هداياي نامزدي را مطالبه كند؟
در صورتي كه نامزدي به‌هم بخورد و قرار نباشد ازدواج صورت گيرد، هدايايى كه هر يك از دو طرف به ديگري داده است يا بين خانواده‌هاي آن ها ردوبدل شده است، قابل مطالبه و پس گرفتن خواهد بود.البته شرايطي بايد باشد كه در ذيل به آنها اشاره كردهايم.
- اين هدايا به منظور و براي ازدواج دختر و پسر و نه به انگيزه ديگرى تقديم شده باشد.
- چنانچه هدايا موجود باشد همان هدايا قابل مطالبه و استرداد است اما چنانچه عين هديه موجود نيست صرفاً قيمت هدايايى قابل مطالبه است كه از روي عادت نگاه داشته مى‌شود. مثلاً هداياي مصرف شدنى كه با مصرف عين آن از بين مى‌رود شامل اين شرايط نمي‌شوند.مانند لباس يا عطرهايي كه نامزدها به يكديگر هديه مي‌دهند.
- قيمت هداياى نگاه داشتنى كه تلف شده‌اند در صورتى قابل مطالبه است كه با تقصير هديه گيرنده از بين رفته باشند.
- به هم خوردن نامزدي به علت فوت يكى از دو طرف نباشد.در صورتي كه لغو نامزدي ناشي از فوت يكي از نامزدها باشد،اگر هدايا موجود باشد، باز هم مي‌توان هدايا را مسترد كرد. اما چنانچه مال موجود نباشد (چه به صورت عمدي يا غير عمد) درخواست استرداد قيمت هدايا توجيه قانوني نداشته و به آن عمل نخواهد شد.
وضعيت استرداد هزينه‌هاي ديگر
نامزدها پس از مشخص شدن قرار ازدواج در تدارك زندگي آينده خود، هزينه‌ها و مخارجي را متحمل مي‌شوند؛ از قبيل هزينه تالار، لباس و جشن ازدواج كه اصولا لازمه برگزاري مراسم جشن آغاز زندگي مشترك است. حال پرسشي كه در اينجا مطرح مي‌شود، اين است كه اگر يكي از دو طرف از ازدواج خوددارى كند، پرداخت اين مخارج، قابل استرداد از طرف كسي كه از ازدواج منصرف شده است يا نه؟
با يادآوري اين مطلب كه هيچ كس را نمي‌توان به اجبار به همسري ديگري درآورد، استفاده از اين حق قانوني نمي‌تواند موجب ورود ضرر و زيان به طرف ديگر شود و اگر موجبات زيان ديگري فراهم آمد، بدون داشتن اجبار براي ازدواج، طرفي كه از ازدواج منصرف شده مكلف به جبران خسارت وارده خواهد بود.
شرايط پس گرفتن هداياي دوران عقد
طبق قانون اگر پس از عقد نكاح هدايايي از طرف زن و مرد و يا بستگان آنها به طرف ديگر تقديم شود،فقط با شروط زير آن هدايا قابل مطالبه و پس گرفتن خواهد بود :
1. هديه باقي بوده و از بين نرفته باشد:به عنوان مثال اگر هديه يك دستگاه خودرو بوده كه از طرف مرد به زن هديه شده است و اين وسيله در اثر تصادف و يا آتش سوزي و امثال آن از بين رفته باشد قابل پس گرفتن و مطالبه نخواهد بود . در اين فرض بر خلاف هداياي قبل از عقد كه گفته شد، حتي قيمت آن نيز با وجود اينكه از نوع هداياي قابل نگه داشتن است قابل مطالبه نيست چه هديه گيرنده مقصر بوده باشد يا مقصر نباشد.
2. پول يا كالاي مابه ازا پرداخت نشده باشد:در صورتي كه در مقابل دادن هديه پول يا كالايي دريافت نشده باشد و اگر قرار هم بر دادن پول يا كالايي ديگر بوده باشد، آن پول يا كالا پرداخت نشده باشد.
3. هديه هنوز مال هديه گيرنده باشد.
چرا ارث زنان نصف مردان است؟