عفو عمومي كه از طريق قوه مقننه اعطا ميشود يكي از مواردي است كه باعث لغو مجازات ميشود. طبق قانون، دراين نوع از عفو، رسيدگي به پرونده و يا اجراي حكم، متوقف ميشود و آثار حكم قطعي و سوء پيشينه كيفري محكوم از بين ميرود.
عفو از خصوصيات زيباي انساني و مورد تاكيد اسلام است و آثار و نتايج بي شماري در پي دارد كه بر زندگي فردي و اجتماعي، دنيوي و اخروي تاثير دارد و در لغت به معناي گذشت و بخشش است. در حقوق كيفري، با بخشش، تعقيب كيفري و اجراي حكم متوقف ميشود. به گزارش مجله دلتا عفو با تصويب رهبري يا مجلس شوراي اسلامي به منظور توقف تعقيب متهم و يا بخشيدن تمام يا قسمتي از مجازات محكوم صادر ميشود.
اقسام بخشودگي در حقوق كيفري
عفو در قانون به دو نوع عفو عمومي و عفو خصوصي تقسيم ميشود :
شرايط عفو عمومي
عفو عمومي از طريق قوه مقننه اعطا و يكي از مواردي است كه باعث لغو مجازات ميشود. طبق قانون، در اين نوع از بخشش، رسيدگي به پرونده و يا اجراي حكم، متوقف ميشود و آثار حكم قطعي و سوء پيشينه كيفري محكوم از بين ميرود. البته شايان ذكر است كه اگر بخشودگي نسبت به قسمتي از مجازات صورت بگيرد، آثار كيفري حكم باقي ميماند.
شرايط عفو خصوصي
عفو خصوصي از سوي رئيس قوه قضاييه پيشنهاد و با موافقت بالاترين مقام اجرايي كشور، يعني مقام رهبري تاييد ميشود. كه به موجب آن تمام يا قسمتي از مجازات محكومان بخشيده و يا به مجازات خفيف تري تبديل ميشود. عفو خصوصي داراي شرايطي است كه در زير اشاره شده است:
الف) اثبات جرم با اقرار: يكي از شرايط بخشودگي اين است كه جرم با اقرار مرتكب ثابت شده باشد.شايان ذكر است جرم در صورتي با اقرار به اثبات ميرسد كه اقرار داراي شرايط زير باشد:
- اقرار كننده داراي شرايط عمومي بلوغ، عقل، قصد و اختيار را داشته باشد. در صورتي كه شخص فاقد هر كدام از شرايط فوق باشد، اقرار وي نافذ و قابل قبول نيست.
- اقرار به مقدار نصاب باشد. نصاب اقرار در جرايم حدي مختلف، متفاوت است. به اين معنا كه در هر جرمي تعداد تكرار اقرار محكوم به جرم، از سوي قانونگذار مشخص شده است. به طور مثال محاربه و فساد في الارض با يك با اقرار ثابت ميشود. يا شخصي كه مرتكب جرم شرب خمر يا سرقت شده، هر يك با دو بار اقرار نزد قاضي قابل اثبات هستند. بنابراين در صورتي كه طريق اثبات جرم شهادت شهود يا علم قاضي باشد، عفو شامل حال محكوم نميشود.
ب) توبه مجرم : در مواردي زماني شخص محكوم در مجازات حدي بخشيده ميشود كه محكوم توبه كرده باشد. بنابراين صرف اينكه شخص اقرار به جرم كند، شامل عفو نميشود. ماهيت توبه، احراز توبه و زمان پذيرش توبه در بخشيدن مجرم از نظر قانونگذار اهميت ويژه اي دارد.
ج) پيشنهاد عفو: پيشنهاد بخشودگي به مقام رهبري فقط از طريق رئيس قوه قضائيه امكان پذير است. كه به اين امر عفو رهبري گفته ميشود. بنابراين درخواست كنندگان بايد از طريق رئيس قوه قضائيه تقاضاي بخشودگي كنند. رئيس قوه قضائيه ميتواند نهادي را براي اين امر ايجاد كند. هم اكنون كميسيون عفو و بخشودگي قوه قضائيه مسئول دريافت و رسيدگي به تقاضاي بخشش و تخفيف مجازات است.شايان ذكر است كه اين درخواست از طريق كميسيون مذكور و در نهايت رئيس قوه قضائيه به رهبري ارائه ميشود.
شرايط تقاضاي عفو
درخواست بخشيدن بايد به واحد عفو و بخشودگي معاونت اجراي احكام كيفري ارائه شود. اعلام نظر درباره زندانيان واجد شرايط بخشش و آزادي مشروط مطابق قوانين و مقررات از وظايف قاضي اجراي احكام كيفري است. در مواردي ممكن است، محكوم از تقاضاي بخشودگي محروم شود. اين محروميت از پيشنهاد بخشودگي كه حداكثر تا شش ماه است به دليل يكي از تنبيهات انضباطي پيش بيني شده در قانون است كه در صورت ارتكاب تخلف انضباطي از سوي زنداني در قانون براي او در نظر گرفته مي شود.
عفو عمومي كه از طريق قوه مقننه اعطا ميشود يكي از مواردي است كه باعث لغو مجازات ميشود. طبق قانون، دراين نوع از عفو، رسيدگي به پرونده و يا اجراي حكم، متوقف ميشود و آثار حكم قطعي و سوء پيشينه كيفري محكوم از بين ميرود.
عفو از خصوصيات زيباي انساني و مورد تاكيد اسلام است و آثار و نتايج بي شماري در پي دارد كه بر زندگي فردي و اجتماعي، دنيوي و اخروي تاثير دارد و در لغت به معناي گذشت و بخشش است. در حقوق كيفري، با بخشش، تعقيب كيفري و اجراي حكم متوقف ميشود. به گزارش مجله دلتا عفو با تصويب رهبري يا مجلس شوراي اسلامي به منظور توقف تعقيب متهم و يا بخشيدن تمام يا قسمتي از مجازات محكوم صادر ميشود.
اقسام بخشودگي در حقوق كيفري
عفو در قانون به دو نوع عفو عمومي و عفو خصوصي تقسيم ميشود :
شرايط عفو عمومي
عفو عمومي از طريق قوه مقننه اعطا و يكي از مواردي است كه باعث لغو مجازات ميشود. طبق قانون، در اين نوع از بخشش، رسيدگي به پرونده و يا اجراي حكم، متوقف ميشود و آثار حكم قطعي و سوء پيشينه كيفري محكوم از بين ميرود. البته شايان ذكر است كه اگر بخشودگي نسبت به قسمتي از مجازات صورت بگيرد، آثار كيفري حكم باقي ميماند.
شرايط عفو خصوصي
عفو خصوصي از سوي رئيس قوه قضاييه پيشنهاد و با موافقت بالاترين مقام اجرايي كشور، يعني مقام رهبري تاييد ميشود. كه به موجب آن تمام يا قسمتي از مجازات محكومان بخشيده و يا به مجازات خفيف تري تبديل ميشود. عفو خصوصي داراي شرايطي است كه در زير اشاره شده است:
الف) اثبات جرم با اقرار: يكي از شرايط بخشودگي اين است كه جرم با اقرار مرتكب ثابت شده باشد.شايان ذكر است جرم در صورتي با اقرار به اثبات ميرسد كه اقرار داراي شرايط زير باشد:
- اقرار كننده داراي شرايط عمومي بلوغ، عقل، قصد و اختيار را داشته باشد. در صورتي كه شخص فاقد هر كدام از شرايط فوق باشد، اقرار وي نافذ و قابل قبول نيست.
- اقرار به مقدار نصاب باشد. نصاب اقرار در جرايم حدي مختلف، متفاوت است. به اين معنا كه در هر جرمي تعداد تكرار اقرار محكوم به جرم، از سوي قانونگذار مشخص شده است. به طور مثال محاربه و فساد في الارض با يك با اقرار ثابت ميشود. يا شخصي كه مرتكب جرم شرب خمر يا سرقت شده، هر يك با دو بار اقرار نزد قاضي قابل اثبات هستند. بنابراين در صورتي كه طريق اثبات جرم شهادت شهود يا علم قاضي باشد، عفو شامل حال محكوم نميشود.
ب) توبه مجرم : در مواردي زماني شخص محكوم در مجازات حدي بخشيده ميشود كه محكوم توبه كرده باشد. بنابراين صرف اينكه شخص اقرار به جرم كند، شامل عفو نميشود. ماهيت توبه، احراز توبه و زمان پذيرش توبه در بخشيدن مجرم از نظر قانونگذار اهميت ويژه اي دارد.
ج) پيشنهاد عفو: پيشنهاد بخشودگي به مقام رهبري فقط از طريق رئيس قوه قضائيه امكان پذير است. كه به اين امر عفو رهبري گفته ميشود. بنابراين درخواست كنندگان بايد از طريق رئيس قوه قضائيه تقاضاي بخشودگي كنند. رئيس قوه قضائيه ميتواند نهادي را براي اين امر ايجاد كند. هم اكنون كميسيون عفو و بخشودگي قوه قضائيه مسئول دريافت و رسيدگي به تقاضاي بخشش و تخفيف مجازات است.شايان ذكر است كه اين درخواست از طريق كميسيون مذكور و در نهايت رئيس قوه قضائيه به رهبري ارائه ميشود.
شرايط تقاضاي عفو
درخواست بخشيدن بايد به واحد عفو و بخشودگي معاونت اجراي احكام كيفري ارائه شود. اعلام نظر درباره زندانيان واجد شرايط بخشش و آزادي مشروط مطابق قوانين و مقررات از وظايف قاضي اجراي احكام كيفري است. در مواردي ممكن است، محكوم از تقاضاي بخشودگي محروم شود. اين محروميت از پيشنهاد بخشودگي كه حداكثر تا شش ماه است به دليل يكي از تنبيهات انضباطي پيش بيني شده در قانون است كه در صورت ارتكاب تخلف انضباطي از سوي زنداني در قانون براي او در نظر گرفته مي شود.