منظور از حقوق مادي هر گونه استفاده و بهره برداري اقتصادي از اثر و مال فكري است. بنابراين فروش اثر، واگذار كردن حق چاپ يا نشر و تكثير اثر، و يا توليد آن و بستن قرارداد با نام آن اثر ممنوع است.
مالكيت فكري قراردادي ميان صاحب مال فكري و دولت است. دارنده مال فكري با تلاش و زحمت فراوان يك اثر فكري توليد مي‌كند و آن را در اختيار جامعه مي‌گذارد، دولت هم به او يك حق انحصاري مي‌دهد و بقيه افراد را از استفاده از مال او بدون اجازه و پرداخت مابه‌ازا منع مي‌كند. در ادامه با مجله دلتا همراه باشيد.
مالكيت فكري چيست ؟
مالكيت فكري شاخه اي از حقوق است كه در آن حقوق و تكاليف افرادي كه يك مال فكري و غير فيزيكي دارند مشخص مي‌شود. منظور از مال فكري چيزي است كه در اثر كار و تلاش فكري و هنري ايجاد مي‌شود و برخلاف ساير اموال غير فيزيكي است. به عنوان مثال شعر، داستان، اختراع، نقاشي، فيلم، موسيقي و … از جمله اموال فكري است و ارزش اقتصادي نيز دارند.
تفاوت اموال فكري با ساير اموال
تفاوت اساسي و مهم اموال فكري با ساير اموال در اين است كه مال فكري مي‌تواند به طور هم زمان مورد استفاده بسياري از افراد قرار بگيرد بدون اينكه آسيبي ببيند يا از آن كاسته شود. به عبارت ديگر به طور ذاتي مورد استفاده فقط يك شخص خاص نيست بلكه همزمان چندين نفر مي‌توانند از آن استفاده كنند. به طور مثال يك خودرو كه متعلق به شخصي است، تا زمانيكه وي از آن استفاده مي‌كند و در مالكيت او قرار دارد، هيچ كس ديگر نمي‌تواند به طور همزمان از آن استفاده كند. ولي اگر فردي يك وسيله جديد اختراع كند و نحوه ساخت اين اختراع را براي كسي توضيح بدهد يا يك نمونه از اختراع خود را در اختيار ديگران بگذارد، آن ها هم مي‌توانند به ساخت و توليد اين وسيله جديد دست بزنند. بدون اينكه خللي به دانش و تخصصي كه آن فرد دارد وارد يا حتي از آن كم شود. و در واقع افراد در نقاط مختلف دنيا مي‌توانند مشغول استفاده از همين دانش باشند. به عبارت بهتر دانش، امري غير انحصاري است كه افراد بسياري مي‌توانند به طور همزمان از آن استفاده كنند. در چنين شرايطي بحث حقوق مالكيت فكري مطرح مي‌شود. مالكيت فكري به افراد ابزاري براي حمايت از كليه اموالي مي‌دهد كه محدود نيستند و قابليت نشر و انتشار و استفاده گسترده دارند. اما بايد در نظر داشت كه حقوق نمي‌تواند از چيزي حمايت كند كه در عالم واقع وجود ندارد و فقط در ذهن افراد مي‌گذرد، زيرا قابل دسترسي نيست. در واقع حقوق از ايده حمايت نمي‌كند بلكه از شكل و فرم ابراز ايده حمايت مي‌شود. بنابراين دانش و فكري كه در ذهن افراد است هر چند كه ارزشمند است اما قابل حمايت حقوقي و قانوني نيست. اما به محض اينكه اين فكر تبديل به متن يا شعري شد و در جايي در عالم مادي ثبت شد، مثلا روي كاغذ آمد، در دسته اموال فكري قرار مي‌گيرد و فكري است متعلق به همان فرد خاص و در نتيجه قابل حمايت حقوقي است.
انواع حقوق مالكيت فكري
حقوق مالكيت فكري براي هر مال فكري و دارنده آن دو گونه حق را به رسميت مي‌شناسد:
۱. مالكيت معنوي
حق معنوي حالت هاي متعددي دارد اما مهم‌ترين جنبه آن در مورد انتساب اثر و مال فكري است. به طور مثال، شعر يا اختراعي كه فردي خلق كرده، براي هميشه اثر آن فرد و به نام وي خواهد بود و هيچ كس نمي‌تواند اين حق را از او بگيرد. در واقع مال فكري هر كس به نام خودش ثبت مي‌شود و اگر كسي تلاش كند تا اثر و اختراع را به نام خود جا بزند، مالك اثر و اختراع مي‌تواند از او شكايت كند.
۲. حقوق مادي چيست ؟
منظور از حقوق مادي هر گونه استفاده و بهره برداري اقتصادي از اثر و مال فكري است. بنابراين فروش اثر، واگذار كردن حق چاپ يا نشر و تكثير اثر، و يا توليد آن و بستن قرارداد با نام آن اثر ممنوع است. علاوه بر اين حقوق مادي انحصاري است. به اين معني كه فقط مالك حق دارد از اين حقوق استفاده كند. البته او حق واگذاري اين حقوق را به ديگران دارد؛ بر خلاف حقوق معنوي كه فرد نمي‌تواند آن را بفروشد يا به ديگري ببخشد و واگذار كند. علاوه بر اين، حقوق مادي دائم و هميشگي نيستند بلكه محدود به يك زمان مشخص اند. به عنوان مثال حقوق مادي يك اختراع تنها ۲۰ سال دوام دارند و پس از طي اين مدت، ديگر قانون از اين اختراع حمايت نمي‌كند. در واقع در واقع قانون‌گذار براي يك مدت محدود و مشخص براي اين اموال كه غيرانحصاري هستند و افراد زيادي مي‌توانند به‌طور همزمان از آن‌ها استفاده كنند نوعي انحصار ساختگي (اعتباري) ايجاد مي‌كند. به اين ترتيب بقيه افراد فقط با كسب اجازه از مالك و با پرداخت ما به ازا آن مي‌توانند از مال فكري او استفاده كنند. به عنوان مثال اگر فردي مي‌خواهد از روي اختراع كسي به توليد بپردازد بايد پيش از هر اقدامي، با فرد مخترع به توافق برسند. يا در مواردي كه افراد بخواهند از علامت تجاري يك محصول بر روي محصولات خود استفاده كنند.نيز بايد اين قانون را رعايت كنند.
مطالب بيشتر در مجله حقوقي دلتا...
منظور از حقوق مادي هر گونه استفاده و بهره برداري اقتصادي از اثر و مال فكري است. بنابراين فروش اثر، واگذار كردن حق چاپ يا نشر و تكثير اثر، و يا توليد آن و بستن قرارداد با نام آن اثر ممنوع است.
مالكيت فكري قراردادي ميان صاحب مال فكري و دولت است. دارنده مال فكري با تلاش و زحمت فراوان يك اثر فكري توليد مي‌كند و آن را در اختيار جامعه مي‌گذارد، دولت هم به او يك حق انحصاري مي‌دهد و بقيه افراد را از استفاده از مال او بدون اجازه و پرداخت مابه‌ازا منع مي‌كند. در ادامه با مجله دلتا همراه باشيد.
مالكيت فكري چيست ؟
مالكيت فكري شاخه اي از حقوق است كه در آن حقوق و تكاليف افرادي كه يك مال فكري و غير فيزيكي دارند مشخص مي‌شود. منظور از مال فكري چيزي است كه در اثر كار و تلاش فكري و هنري ايجاد مي‌شود و برخلاف ساير اموال غير فيزيكي است. به عنوان مثال شعر، داستان، اختراع، نقاشي، فيلم، موسيقي و … از جمله اموال فكري است و ارزش اقتصادي نيز دارند.
تفاوت اموال فكري با ساير اموال
تفاوت اساسي و مهم اموال فكري با ساير اموال در اين است كه مال فكري مي‌تواند به طور هم زمان مورد استفاده بسياري از افراد قرار بگيرد بدون اينكه آسيبي ببيند يا از آن كاسته شود. به عبارت ديگر به طور ذاتي مورد استفاده فقط يك شخص خاص نيست بلكه همزمان چندين نفر مي‌توانند از آن استفاده كنند. به طور مثال يك خودرو كه متعلق به شخصي است، تا زمانيكه وي از آن استفاده مي‌كند و در مالكيت او قرار دارد، هيچ كس ديگر نمي‌تواند به طور همزمان از آن استفاده كند. ولي اگر فردي يك وسيله جديد اختراع كند و نحوه ساخت اين اختراع را براي كسي توضيح بدهد يا يك نمونه از اختراع خود را در اختيار ديگران بگذارد، آن ها هم مي‌توانند به ساخت و توليد اين وسيله جديد دست بزنند. بدون اينكه خللي به دانش و تخصصي كه آن فرد دارد وارد يا حتي از آن كم شود. و در واقع افراد در نقاط مختلف دنيا مي‌توانند مشغول استفاده از همين دانش باشند. به عبارت بهتر دانش، امري غير انحصاري است كه افراد بسياري مي‌توانند به طور همزمان از آن استفاده كنند. در چنين شرايطي بحث حقوق مالكيت فكري مطرح مي‌شود. مالكيت فكري به افراد ابزاري براي حمايت از كليه اموالي مي‌دهد كه محدود نيستند و قابليت نشر و انتشار و استفاده گسترده دارند. اما بايد در نظر داشت كه حقوق نمي‌تواند از چيزي حمايت كند كه در عالم واقع وجود ندارد و فقط در ذهن افراد مي‌گذرد، زيرا قابل دسترسي نيست. در واقع حقوق از ايده حمايت نمي‌كند بلكه از شكل و فرم ابراز ايده حمايت مي‌شود. بنابراين دانش و فكري كه در ذهن افراد است هر چند كه ارزشمند است اما قابل حمايت حقوقي و قانوني نيست. اما به محض اينكه اين فكر تبديل به متن يا شعري شد و در جايي در عالم مادي ثبت شد، مثلا روي كاغذ آمد، در دسته اموال فكري قرار مي‌گيرد و فكري است متعلق به همان فرد خاص و در نتيجه قابل حمايت حقوقي است.
انواع حقوق مالكيت فكري
حقوق مالكيت فكري براي هر مال فكري و دارنده آن دو گونه حق را به رسميت مي‌شناسد:
۱. مالكيت معنوي
حق معنوي حالت هاي متعددي دارد اما مهم‌ترين جنبه آن در مورد انتساب اثر و مال فكري است. به طور مثال، شعر يا اختراعي كه فردي خلق كرده، براي هميشه اثر آن فرد و به نام وي خواهد بود و هيچ كس نمي‌تواند اين حق را از او بگيرد. در واقع مال فكري هر كس به نام خودش ثبت مي‌شود و اگر كسي تلاش كند تا اثر و اختراع را به نام خود جا بزند، مالك اثر و اختراع مي‌تواند از او شكايت كند.
۲. حقوق مادي چيست ؟
منظور از حقوق مادي هر گونه استفاده و بهره برداري اقتصادي از اثر و مال فكري است. بنابراين فروش اثر، واگذار كردن حق چاپ يا نشر و تكثير اثر، و يا توليد آن و بستن قرارداد با نام آن اثر ممنوع است. علاوه بر اين حقوق مادي انحصاري است. به اين معني كه فقط مالك حق دارد از اين حقوق استفاده كند. البته او حق واگذاري اين حقوق را به ديگران دارد؛ بر خلاف حقوق معنوي كه فرد نمي‌تواند آن را بفروشد يا به ديگري ببخشد و واگذار كند. علاوه بر اين، حقوق مادي دائم و هميشگي نيستند بلكه محدود به يك زمان مشخص اند. به عنوان مثال حقوق مادي يك اختراع تنها ۲۰ سال دوام دارند و پس از طي اين مدت، ديگر قانون از اين اختراع حمايت نمي‌كند. در واقع در واقع قانون‌گذار براي يك مدت محدود و مشخص براي اين اموال كه غيرانحصاري هستند و افراد زيادي مي‌توانند به‌طور همزمان از آن‌ها استفاده كنند نوعي انحصار ساختگي (اعتباري) ايجاد مي‌كند. به اين ترتيب بقيه افراد فقط با كسب اجازه از مالك و با پرداخت ما به ازا آن مي‌توانند از مال فكري او استفاده كنند. به عنوان مثال اگر فردي مي‌خواهد از روي اختراع كسي به توليد بپردازد بايد پيش از هر اقدامي، با فرد مخترع به توافق برسند. يا در مواردي كه افراد بخواهند از علامت تجاري يك محصول بر روي محصولات خود استفاده كنند.نيز بايد اين قانون را رعايت كنند.
مطالب بيشتر در مجله حقوقي دلتا...
چرا ارث زنان نصف مردان است؟