جرم رايانه اي يعني جرمي كه با استفاده از فناوري كامپيوتري رخ دهد. يعني كسي با استفاده از كامپيوتر اقدام به انجام اعمال مجرمانه اي مانند بدست آوردن اطلاعات شخصي ديگران كند. جرم رايانه اي در قانون تعريف نشده است و فقط به بيان انواع و مصاديق آن اكتفا شده است.
امروزه با گسترش و پيشرفت تكنولوژي شاهد جرائم بسياري در اين حوزه هستيم. به همين دليل در اين نوشتار سعي كرده ايم در خصوص مصاديق جرائم رايانه اي و مجازات هر يك از آن ها بر اساس قانون جرائم رايانه اي توضيح دهيم. در ادامه با مجله دلتا همراه باشيد.
جرم رايانه اي چيست؟
جرم رايانه اي يعني جرمي كه با استفاده از فناوري كامپيوتري رخ دهد. يعني كسي با استفاده از كامپيوتر اقدام به انجام اعمال مجرمانه اي مانند بدست آوردن اطلاعات شخصي ديگران كند . جرم رايانه اي در قانون تعريف نشده و فقط به بيان انواع و مصاديق آن اكتفا شده است.
انواع جرائم رايانه اي
بر اساس قانون، در يك تقسيم بندي كلّي جرائم رايانه اي به هفت گروه تقسيم مي‌شوند كه در زير به آن ها اشاره و در مورد هر يك توضيح داده شده است.
۱- كلاهبرداري رايانه اي
۲- جاسوسي رايانه اي و سرقت نرم افزار
۳- جعل رايانه اي
۴- ايجاد خسارت (تغيير، تخريب) در داده ها يا برنامه هاي رايانه اي (خرابكاري رايانه اي)
۵- نفوذ كردن رايانه اي (هك كردن و دسترسي غير مجاز)
۶- استراق سمع غير مجاز و…..
مجازات جرائم رايانه اي
طبق قانون جرائم رايانه اي براي هر يك از جرائم ياد شده مجازات در نظر گرفته شده كه در زير به بررسي مجازات برخي از مصاديق جرائم رايانه اي اشاره مي شود.
قانون جرائم رايانه اي و جعل رايانه اي
هركس به طور غير مجاز مرتكب اعمال زير شود، جاعل محسوب و به حبس از يك تا پنج سال يا جزاي نقدي از بيست ميليون ريال تا يكصد ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد:
الف) تغيير يا ايجاد داده هاي قابل استناد و ايجاد يا وارد كردن متقلّبانه داده ها
ب) تغيير داده ها يا علائم موجود در كارت هاي حافظه يا قابل پردازش در سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا تراشه ها يا ايجاد يا وارد كردن متقلّبانه داده ها يا علائم .»
خراب كاري رايانه اي
به دليل اهميت داده ها و برنامه هاي رايانه اي جرم خرابكاري رايانه اي رواج روزافزوني يافته است. ايجاد خسارت به داده ها يا برنامه هاي رايانه اي ممكن است گاه به صورت خرابكاري در تأسيسات رايانه اي از قبيل؛ ريختن چاي، قهوه، آب نمك و …. به داخل صفحه كليد و ديگر لوازم، گرم كردن بيش از حدّ وسايل رايانه اي به وسيله دستكاري در سيستم تنظيم حرارت و سرما يا به صورت خرابكاري غير فيزيكي و تكنيكي مثل استفاده از برنامه هايي نظير: ويروس، بمب هاي منطقي براي ايجاد خسارت از طريق تغيير، محو كردن و….. داده ها يا برنامه هاي رايانه اي انجام گيرد.
قانون جرائم رايانه اي در سه ماده به تعيين مجازات اين جرم پرداخته است.
ماده ۸؛ «هر كس به طور غير مجاز داده هاي ديگري را از سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا حامل هاي داده حذف يا تخريب يا مختل يا غير قابل پردازش كند به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده ميليون ريال تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.»
ماده ۹؛ «هر كس به طور غير مجاز با اعمالي از قبيل وارد كردن، انتقال دادن، انتشار، حذف و متوقف كردن، دستكاري يا تخريب داده ها يا امواج الكترومغناطيسي يا نوري، سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي ديگري را از كار بيندازد يا كاركرد آنها را مختل كند، به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده ميليون تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.»
ماده ۱۰؛ «هر كس به طور غير مجاز با اعمالي از قبيل مخفي كردن داده ها، تغيير گذر واژه يا رمز نگاري داده ها مانع دسترسي اشخاص مجاز به داده ها يا سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي شود، به حبس از نود و يك روز تا يك سال يا جزاي نقدي از پنج ميليون تا بيست ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.»
ماده ۱۱؛ «هر كس به قصد به خطر انداختن امنيت، آسايش و امنيت عمومي اعمال مذكور در مواد (۸)، (۹) و (۱۰) اين قانون را عليه سامانه هاي رايانه اي و مخابراتي كه براي ارائه خدمات عمومي به كار مي‌روند، از قبيل؛ خدمات درماني، آب، برق، گاز، مخابرات، حمل و نقل و بانكداري مرتكب شود، به حبس از سه سال تا ده سال محكوم خواهد شد.»
قانون جرائم رايانه اي و استراق سمع غير مجاز
در خصوص اين جرم مي‌توان گفت كه اطلاعات رايانه اي در حين انتقال، استراق سمع مي‌شوند. در قانون جرائم رايانه اي به اين جرم با عنوان شنود غير مجاز پرداخته شده است. ماده ۲ بيان مي‌دارد: «هر كس به طور غير مجاز محتواي در حال انتقال ارتباطات غير عمومي در سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا امواج الكترومغناطيسي يا نوري را شنود كند، به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده ميليون تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.» در اين ماده، قانونگذار با بيان شنود ارتباطات غير عمومي، مجازات معين شده را فقط به ارتباطات غير عمومي (شخصي) تخصيص داده است.
مطالب بيشتر در مجله حقوقي دلتا...
جرم رايانه اي يعني جرمي كه با استفاده از فناوري كامپيوتري رخ دهد. يعني كسي با استفاده از كامپيوتر اقدام به انجام اعمال مجرمانه اي مانند بدست آوردن اطلاعات شخصي ديگران كند. جرم رايانه اي در قانون تعريف نشده است و فقط به بيان انواع و مصاديق آن اكتفا شده است.
امروزه با گسترش و پيشرفت تكنولوژي شاهد جرائم بسياري در اين حوزه هستيم. به همين دليل در اين نوشتار سعي كرده ايم در خصوص مصاديق جرائم رايانه اي و مجازات هر يك از آن ها بر اساس قانون جرائم رايانه اي توضيح دهيم. در ادامه با مجله دلتا همراه باشيد.
جرم رايانه اي چيست؟
جرم رايانه اي يعني جرمي كه با استفاده از فناوري كامپيوتري رخ دهد. يعني كسي با استفاده از كامپيوتر اقدام به انجام اعمال مجرمانه اي مانند بدست آوردن اطلاعات شخصي ديگران كند . جرم رايانه اي در قانون تعريف نشده و فقط به بيان انواع و مصاديق آن اكتفا شده است.
انواع جرائم رايانه اي
بر اساس قانون، در يك تقسيم بندي كلّي جرائم رايانه اي به هفت گروه تقسيم مي‌شوند كه در زير به آن ها اشاره و در مورد هر يك توضيح داده شده است.
۱- كلاهبرداري رايانه اي
۲- جاسوسي رايانه اي و سرقت نرم افزار
۳- جعل رايانه اي
۴- ايجاد خسارت (تغيير، تخريب) در داده ها يا برنامه هاي رايانه اي (خرابكاري رايانه اي)
۵- نفوذ كردن رايانه اي (هك كردن و دسترسي غير مجاز)
۶- استراق سمع غير مجاز و…..
مجازات جرائم رايانه اي
طبق قانون جرائم رايانه اي براي هر يك از جرائم ياد شده مجازات در نظر گرفته شده كه در زير به بررسي مجازات برخي از مصاديق جرائم رايانه اي اشاره مي شود.
قانون جرائم رايانه اي و جعل رايانه اي
هركس به طور غير مجاز مرتكب اعمال زير شود، جاعل محسوب و به حبس از يك تا پنج سال يا جزاي نقدي از بيست ميليون ريال تا يكصد ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد:
الف) تغيير يا ايجاد داده هاي قابل استناد و ايجاد يا وارد كردن متقلّبانه داده ها
ب) تغيير داده ها يا علائم موجود در كارت هاي حافظه يا قابل پردازش در سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا تراشه ها يا ايجاد يا وارد كردن متقلّبانه داده ها يا علائم .»
خراب كاري رايانه اي
به دليل اهميت داده ها و برنامه هاي رايانه اي جرم خرابكاري رايانه اي رواج روزافزوني يافته است. ايجاد خسارت به داده ها يا برنامه هاي رايانه اي ممكن است گاه به صورت خرابكاري در تأسيسات رايانه اي از قبيل؛ ريختن چاي، قهوه، آب نمك و …. به داخل صفحه كليد و ديگر لوازم، گرم كردن بيش از حدّ وسايل رايانه اي به وسيله دستكاري در سيستم تنظيم حرارت و سرما يا به صورت خرابكاري غير فيزيكي و تكنيكي مثل استفاده از برنامه هايي نظير: ويروس، بمب هاي منطقي براي ايجاد خسارت از طريق تغيير، محو كردن و….. داده ها يا برنامه هاي رايانه اي انجام گيرد.
قانون جرائم رايانه اي در سه ماده به تعيين مجازات اين جرم پرداخته است.
ماده ۸؛ «هر كس به طور غير مجاز داده هاي ديگري را از سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا حامل هاي داده حذف يا تخريب يا مختل يا غير قابل پردازش كند به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده ميليون ريال تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.»
ماده ۹؛ «هر كس به طور غير مجاز با اعمالي از قبيل وارد كردن، انتقال دادن، انتشار، حذف و متوقف كردن، دستكاري يا تخريب داده ها يا امواج الكترومغناطيسي يا نوري، سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي ديگري را از كار بيندازد يا كاركرد آنها را مختل كند، به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده ميليون تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.»
ماده ۱۰؛ «هر كس به طور غير مجاز با اعمالي از قبيل مخفي كردن داده ها، تغيير گذر واژه يا رمز نگاري داده ها مانع دسترسي اشخاص مجاز به داده ها يا سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي شود، به حبس از نود و يك روز تا يك سال يا جزاي نقدي از پنج ميليون تا بيست ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.»
ماده ۱۱؛ «هر كس به قصد به خطر انداختن امنيت، آسايش و امنيت عمومي اعمال مذكور در مواد (۸)، (۹) و (۱۰) اين قانون را عليه سامانه هاي رايانه اي و مخابراتي كه براي ارائه خدمات عمومي به كار مي‌روند، از قبيل؛ خدمات درماني، آب، برق، گاز، مخابرات، حمل و نقل و بانكداري مرتكب شود، به حبس از سه سال تا ده سال محكوم خواهد شد.»
قانون جرائم رايانه اي و استراق سمع غير مجاز
در خصوص اين جرم مي‌توان گفت كه اطلاعات رايانه اي در حين انتقال، استراق سمع مي‌شوند. در قانون جرائم رايانه اي به اين جرم با عنوان شنود غير مجاز پرداخته شده است. ماده ۲ بيان مي‌دارد: «هر كس به طور غير مجاز محتواي در حال انتقال ارتباطات غير عمومي در سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا امواج الكترومغناطيسي يا نوري را شنود كند، به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده ميليون تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.» در اين ماده، قانونگذار با بيان شنود ارتباطات غير عمومي، مجازات معين شده را فقط به ارتباطات غير عمومي (شخصي) تخصيص داده است.
مطالب بيشتر در مجله حقوقي دلتا...
چرا ارث زنان نصف مردان است؟