وضعیت ارث مرد از همسر
زوجین تنها در صورت ازدواج دائمی از یکدیگر ارث می‌برند و در ازدواج موقت، حتی اگر به صورت شرط ضمن عقد این موضوع قید شده باشد هم زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند، حال مطابق با قانون مدنی، چنانچه مردی همسرش فوت کند، اگر دارای فرزند مشترک با همسر خود بوده باشد سهم الارث او از اموال باقی مانده خانم یک چهارم خواهد بود و چنانچه فرزندی نداشته باشند سهم الارث مرد یک دوم خواهد بود، اما اگر خانمی همسرش را از دست بدهد چنانچه فرزند مشترکی با مرد داشته باشد یک هشتم باقی مانده از اموال مرد را ارث می‌برد و در صورتی که فرزندی نداشته باشد سهم الارث خانم یک چهارم اموال خواهد بود. اگر مرد فقط و فقط تنها وارث همسر خود باشد تمام سهم الارث را مالک می‌شود ولی اگر خانم فقط وارث همسر خود باشد و هیچ وارث دیگری نباشد فقط به میزان سهم خود ارث می‌برد (یک چهارم اموال) و باقی مانده اموال جز اموال مجهول المالک شناخته می‌شود و زن مالک آن‌ها نمی‌شود.
حالات استثنایی ارث مرد و زن
همانطور که اکثریت جامعه نیز به این موضوع آگاه هستند که زوجین فقط در صورتی از هم ارث می‌برند که داخل در رابطه زوجیت با یکدیگر باشند و درصورت طلاق و جدایی زوجین از یکدیگر ارثی تعلق نخواهد گرفت؛ اما طبق ماده ۹۴۳ قانون مدنی، با ایجاد یک حالت استثنایی خلاف موارد گفته شده مقرر کرده است، آن هم در صورتی است که، مردی همسر خود را طلاق دهد (درخواست طلاق از سوی مرد بوده باشد) و مرد یا زن قبل از انقضا مدت ۳ ماه فوت کنند ارث به طرف دیگر تعلق می‌گیرد. حالت استثنایی دیگر را ماده ۹۴۴ قانون مدنی به وجود آورده است که بیان داشته است: اگر شوهر در حالی که مریض است همسر خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به سبب همان بیماری که در حین طلاق وجود داشته است فوت کند خانم از او ارث می‌برد هر چند درخواست طلاق از سوی خانم بوده باشد، ولی این امر مشروط براین است که خانم ازدواج مجدد نکرده باشد.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر جنین در چه شرایطی ارث می‌برد؟ را مطالعه کنید.
وضعیت ارث مرد از همسر
زوجین تنها در صورت ازدواج دائمی از یکدیگر ارث می‌برند و در ازدواج موقت، حتی اگر به صورت شرط ضمن عقد این موضوع قید شده باشد هم زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند، حال مطابق با قانون مدنی، چنانچه مردی همسرش فوت کند، اگر دارای فرزند مشترک با همسر خود بوده باشد سهم الارث او از اموال باقی مانده خانم یک چهارم خواهد بود و چنانچه فرزندی نداشته باشند سهم الارث مرد یک دوم خواهد بود، اما اگر خانمی همسرش را از دست بدهد چنانچه فرزند مشترکی با مرد داشته باشد یک هشتم باقی مانده از اموال مرد را ارث می‌برد و در صورتی که فرزندی نداشته باشد سهم الارث خانم یک چهارم اموال خواهد بود. اگر مرد فقط و فقط تنها وارث همسر خود باشد تمام سهم الارث را مالک می‌شود ولی اگر خانم فقط وارث همسر خود باشد و هیچ وارث دیگری نباشد فقط به میزان سهم خود ارث می‌برد (یک چهارم اموال) و باقی مانده اموال جز اموال مجهول المالک شناخته می‌شود و زن مالک آن‌ها نمی‌شود.
حالات استثنایی ارث مرد و زن
همانطور که اکثریت جامعه نیز به این موضوع آگاه هستند که زوجین فقط در صورتی از هم ارث می‌برند که داخل در رابطه زوجیت با یکدیگر باشند و درصورت طلاق و جدایی زوجین از یکدیگر ارثی تعلق نخواهد گرفت؛ اما طبق ماده ۹۴۳ قانون مدنی، با ایجاد یک حالت استثنایی خلاف موارد گفته شده مقرر کرده است، آن هم در صورتی است که، مردی همسر خود را طلاق دهد (درخواست طلاق از سوی مرد بوده باشد) و مرد یا زن قبل از انقضا مدت ۳ ماه فوت کنند ارث به طرف دیگر تعلق می‌گیرد. حالت استثنایی دیگر را ماده ۹۴۴ قانون مدنی به وجود آورده است که بیان داشته است: اگر شوهر در حالی که مریض است همسر خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به سبب همان بیماری که در حین طلاق وجود داشته است فوت کند خانم از او ارث می‌برد هر چند درخواست طلاق از سوی خانم بوده باشد، ولی این امر مشروط براین است که خانم ازدواج مجدد نکرده باشد.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر جنین در چه شرایطی ارث می‌برد؟ را مطالعه کنید.
چرا ارث زنان نصف مردان است؟