حقوق شهروندي، از بديهيترين حقوق افراد است و قوانين و مقررات در جهت حفظ آن به تصويب ميرسند، اما گاهي افراد جامعه از حقوق شهروندي خود اطلاع و آگاهي كافي ندارند و به همين دليل با مشكل روبهرو ميشوند. در اين خصوص مجله دلتا بنا دارد در اين مطلب با بيان ساده، به تشريح و معرفي حقوق شهروندي بپردازد تا ضمن آشنا كردن شهروندان با اين مفهوم، انواع و مصاديق اين حق نيز بررسي شود.
منظور از حقــوق شــهروندي چيست؟
حقوق شهروندي از ابتدايي و اساسيترين حقوق افراد به شمار ميرود. كــه در صــورت نبــود آن شــخصيت شــهروند شــكل نمــيگيــرد. به طور كلي حقوق شهروندي را مي‌توان به مجموعه قواعد حاكم بر روابط اشخاص در جامعه شهري تعريف كرد كه داراي ابعاد مختلفي است. در واقع حقوق شهروندي، وظايف و مسئوليت‌ها را در بين افراد جامعه مشخص و امكان مشاركت و همزيستي افراد را در تحولات اجتماعي، فراهم ميكند.
بايد در نظر داشت كه آگاهي از حقوق شهروندي موجب ميشود كه مشاركت شهروندان در مديريت شهرها باعث ثبات، پايداري و استمرار قوانين و مقررات جامعه و در نتيجه مسئوليت پذيري بيشتر شده و اين مشاركت و همراهي كه با آگاهي از قوانين و مقررات باشد قطعا تاثير چشمگيري خواهد داشت. همچنين آگاهي از حقوق و تعهدات شهروندي، بستر انجام وظايف دوجانبه بين شهروندان و مسئولان را فراهم ميكند.
حقوق شهروندي طبق قانون اساسي
بعضي از حقوق شهروندي كه قانون اساسي به آنها پرداخته است عبارتند از :
- آموزش و پرورش و تربيت بدني رايگان براي همه در تمام سطوح و آسان كردن آموزش عالي
- مشاركت عموم مردم در تعيين سرنوشت سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي
- تامين نيازهاي همه‌جانبه افراد و ايجاد امنيت قضايي عادلانه براي همه و تساوي حقوقي در برابر قانون
- زبان و خط رسمي و مشترك مردم ايران فارسي است. بنابراين اسناد، مكاتبات و متون رسمي و كتب رسمي بايد به زبان و خط فارسي باشد، ولي استفاده از گويش هاي محلي و قومي در مطبوعات و در رسانه‌هاي جمعي و تدريس آن ها در مدارس، در كنار زبان فارسي آزاد است.
- مردم ايران از هر قوم و قبيله كه باشند، از حمايت قانون بهطور مساوي برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اينها امتياز نخواهند بود.
- همه افراد اعم از زن و مرد از حمايت يكسان قانون بهرهمندند.
- حيثيت، جان، مال، مسكن و شغل اشخاص از تعرض مصون و در امان است، مگر در مواردي كه قانون تشخيص داد.
- تفتيش عقايد ممنوع است و هيچ كس را نمي‌توان به صرف داشتن عقيده‌اي مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد.
مصاديق حقوق شهروندي
حقوق مدني، سياسي ، اقتصادي و اجتماعي افراد از مصاديق حقوق شهروندي هستند كه در زير به مواردي از آنها اشاره ميشود.
- منع تبعيض: از نمونه‌هاي مهم آن قانون كار است. قانون كار اجازه تبعيض ميان افراد به دليل جنسيت آن ها را نداده و طبق قانون كار همه افراد از حقوق و مزايايي يكسان برخوردارند.
- حفظ كرامت انساني: همانگونه كه در قانون اساسي بيان شده است : «هيچ‌كس از نظر قانون مجرم شناخته نمي‌شود مگر اين كه جرم او در دادگاه صلاحيتدار ثابت شود.» با توجه به اين اصل مي‌توان گفت، حفظ كرامت انساني اقتضا ميكند كه مجازات افراد طبق قانون باشد و شخص بداند در صورت انجام چه عملي و به چه ميزاني مجازات خواهد شد. همچنين بعد از مجرم شناخته شدن فرد، كرامت او بايد حفظ شود.
- حق داوري: در صورت اختلاف، افراد بتوانند، حل و فصل اختلافات را به يك شخص ثالث بسپارند كه خارج از مجموعه دادگستري به آن رسيدگي كند.
حقوق شهروندي، از بديهيترين حقوق افراد است و قوانين و مقررات در جهت حفظ آن به تصويب ميرسند، اما گاهي افراد جامعه از حقوق شهروندي خود اطلاع و آگاهي كافي ندارند و به همين دليل با مشكل روبهرو ميشوند. در اين خصوص مجله دلتا بنا دارد در اين مطلب با بيان ساده، به تشريح و معرفي حقوق شهروندي بپردازد تا ضمن آشنا كردن شهروندان با اين مفهوم، انواع و مصاديق اين حق نيز بررسي شود.
منظور از حقــوق شــهروندي چيست؟
حقوق شهروندي از ابتدايي و اساسيترين حقوق افراد به شمار ميرود. كــه در صــورت نبــود آن شــخصيت شــهروند شــكل نمــيگيــرد. به طور كلي حقوق شهروندي را مي‌توان به مجموعه قواعد حاكم بر روابط اشخاص در جامعه شهري تعريف كرد كه داراي ابعاد مختلفي است. در واقع حقوق شهروندي، وظايف و مسئوليت‌ها را در بين افراد جامعه مشخص و امكان مشاركت و همزيستي افراد را در تحولات اجتماعي، فراهم ميكند.
بايد در نظر داشت كه آگاهي از حقوق شهروندي موجب ميشود كه مشاركت شهروندان در مديريت شهرها باعث ثبات، پايداري و استمرار قوانين و مقررات جامعه و در نتيجه مسئوليت پذيري بيشتر شده و اين مشاركت و همراهي كه با آگاهي از قوانين و مقررات باشد قطعا تاثير چشمگيري خواهد داشت. همچنين آگاهي از حقوق و تعهدات شهروندي، بستر انجام وظايف دوجانبه بين شهروندان و مسئولان را فراهم ميكند.
حقوق شهروندي طبق قانون اساسي
بعضي از حقوق شهروندي كه قانون اساسي به آنها پرداخته است عبارتند از :
- آموزش و پرورش و تربيت بدني رايگان براي همه در تمام سطوح و آسان كردن آموزش عالي
- مشاركت عموم مردم در تعيين سرنوشت سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي
- تامين نيازهاي همه‌جانبه افراد و ايجاد امنيت قضايي عادلانه براي همه و تساوي حقوقي در برابر قانون
- زبان و خط رسمي و مشترك مردم ايران فارسي است. بنابراين اسناد، مكاتبات و متون رسمي و كتب رسمي بايد به زبان و خط فارسي باشد، ولي استفاده از گويش هاي محلي و قومي در مطبوعات و در رسانه‌هاي جمعي و تدريس آن ها در مدارس، در كنار زبان فارسي آزاد است.
- مردم ايران از هر قوم و قبيله كه باشند، از حمايت قانون بهطور مساوي برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اينها امتياز نخواهند بود.
- همه افراد اعم از زن و مرد از حمايت يكسان قانون بهرهمندند.
- حيثيت، جان، مال، مسكن و شغل اشخاص از تعرض مصون و در امان است، مگر در مواردي كه قانون تشخيص داد.
- تفتيش عقايد ممنوع است و هيچ كس را نمي‌توان به صرف داشتن عقيده‌اي مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد.
مصاديق حقوق شهروندي
حقوق مدني، سياسي ، اقتصادي و اجتماعي افراد از مصاديق حقوق شهروندي هستند كه در زير به مواردي از آنها اشاره ميشود.
- منع تبعيض: از نمونه‌هاي مهم آن قانون كار است. قانون كار اجازه تبعيض ميان افراد به دليل جنسيت آن ها را نداده و طبق قانون كار همه افراد از حقوق و مزايايي يكسان برخوردارند.
- حفظ كرامت انساني: همانگونه كه در قانون اساسي بيان شده است : «هيچ‌كس از نظر قانون مجرم شناخته نمي‌شود مگر اين كه جرم او در دادگاه صلاحيتدار ثابت شود.» با توجه به اين اصل مي‌توان گفت، حفظ كرامت انساني اقتضا ميكند كه مجازات افراد طبق قانون باشد و شخص بداند در صورت انجام چه عملي و به چه ميزاني مجازات خواهد شد. همچنين بعد از مجرم شناخته شدن فرد، كرامت او بايد حفظ شود.
- حق داوري: در صورت اختلاف، افراد بتوانند، حل و فصل اختلافات را به يك شخص ثالث بسپارند كه خارج از مجموعه دادگستري به آن رسيدگي كند.
چرا ارث زنان نصف مردان است؟