Delta Law

به موجب ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌کند. حتی اگر تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده باشد می‌تواند از وصلت امتناع کند. طرف دیگر نیز نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا به خاطر امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پس گرفتن هدایای دوران نامزدی می‌پردازیم.

آثار بهم خوردن نامزدی نسبت به هدایا

واضح است آن‌چه بین نامزد‌ها رد و بدل می‌شود، مشروط به ازدواج آن‌ها بوده و وقتی چنین قراری وجود نداشته نباشد، دلیلی برای تعلق هدایا نیز وجود نخواهد داشت. به همین دلیل است که در قانون مدنی مجوز استرداد هدایا به طرفین داده شده است.

قانونگذار در مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ قانون مدنى به ترتیب چنین بیان کرده است که :«هر یک از نامزد‌ها مى‌توانند در صورت بهم خوردن وصلت منظور، هدایایى را که به طرف دیگر یا خانواده او براى وصلت داده است، مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایى خواهد بود که عادتا نگاه داشته مى‌شود. مگر این‌که آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.»

بهم خوردن نامزدی به واسطه رجوع یکی از طرفین از نامزدی باشد

در این‌صورت هدایایى که هر یک از طرفین به طرف دیگر یا خانواده او داده است قابل مطالبه و استرداد خواهد بود.

چنانچه عین هدایا موجود است، عین قابل مطالبه و استرداد است. اما چنانچه عین موجود نیست، صرفا قیمت هدایایى قابل مطالبه است که عرفا نگاه داشته مى‌شود.

البته قیمت هدایاى نگه داشتنى که تلف شده‌اند، در صورتى قابل مطالبه است که با تقصیر هدیه‌گیرنده تلف شده باشد و اثبات تقصیر در خصوص تلف هدایا بر عهده هدیه‌دهنده است، زیرا اصل عدم تقصیر است.

عکس یا نامه‌هایی که در دوران نامزدی طرفین به یکدیگر داده شده در صورت بقا قابل استرداد است. اما از بابت تلف آن نمی‌توان مطالبه خسارت کرد مگر آن‌که عکس، عرفا ارزش مالی داشته باشد. در این‌صورت چنانچه تلف ناشی از تقصیر هدیه‌گیرنده باشد خسارت قابل مطالبه است.

بهم خوردن نامزدی به واسطه فوت باشد

• اگر عین هدایا باقی باشد: عین باید بازگردانده شود.
• اگر عین هدایا باقی نباشد: در هر صورت لازم نیست چیزی بازگردانده شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی قانون، خواستگاری را برای این مردان ممنوع کرده است مطالعه کنید.

حق طلاق یکی از حقوق مرد به شمار می‌رود، با این حال زن نیز می‌تواند با اتکا به قوانین نسبت به جدایی از همسر خود اقدام کند.

گاهی زوجین در همان روزهای نخست پس از عقد و پیش از تشکیل زندگی به صورت رسمی به دلایل مختلف تصمیم به جدایی از یکدیگر می‌گیرند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی طلاق در دوران عقد می‌پردازیم.

طلاق از طرف زن در دوران عقد

در صورتی‌که طلاق توافقی نباشد و زوج رضایت به طلاق نداشته باشد، زوجه جهت جدایی از همسر باید عسر و حرج خود را به دادگاه ثابت کند یا یکی از شروط دوازده‌گانه مندرج در عقدنامه محقق شود. جهت اثبات عسر و حرج از آن‌جایی‌که عقد نکاح به تازگی صورت گرفته است و هنوز زندگی مشترک آغاز نشده است روند آن تا اندازه‌ای دشوار است مگر اینکه مدت طولانی به تشخیص عرف از عقد گذشته باشد و زوجه بلاتکلیف باشد.

یکی دیگر از راه‌های جدایی زوجه از زوج استفاده از دادخواست الزام به تهیه مسکن است. از وظایف زوج این است که برای همسرش منزل به جهت شروع زندگی مشترک تهیه کند که در عرف موکول به بعد از مراسم عروسی است. در مواردی که بعد از عقد نکاح، شوهر به دلایلی زن را بلاتکلیف رها کرده می‌توان از طریق این دادخواست، گرفتن رای لازم، مقدمات دلایل درخواست طلاق را فراهم کرد. بلاتکلیف گذاشتن زن در دوران عقد برای مدت زمان غیر متعارف از دلایل طلاق است.

طلاق از طرف مرد در دوران عقد

بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مرد می‌تواند هر وقت بخواهد همسر خود را طلاق دهد، بنابراین حق طلاق با مرد است و صحت آن احتیاج به موافقت زن ندارد. اما از جمله نکات حقوقی مهم در خصوص طلاق از طرف مرد آن است که مرد با پرداخت حق و حقوق همسر خود اعم از مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و همچنین شرط تنصیف دارایی هر زمان که خواست می‌تواند همسر خود را طلاق دهد.

شرایط پرداخت مهریه در دوران عقد چیست؟

بر اساس قانون مهریه در لحظه جاری شدن عقد، مهریه به زن تعلق یافته و زوجه می‌تواند از حق مهریه در دوران عقد نیز استفاده کند، تفاوت مهریه در دوران عقد در وجود یا عدم وجود روابط زناشویی مابین زوجین است، به این ترتیب کسانی که این دوره را سپری می‌کنند و به شرط باکره بودن زوجه، نیمی از مهریه به وی تعلق می‌یابد و در غیر اینصورت مالک کل مهریه بوده و می‌تواند دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه بدهد، به بیان دیگر مهریه دختر باکره نیمی از مهریه تعیین شده است.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

در صورتی که نامزدی بهم‌ بخورد و قرار نباشد ازدواج صورت گیرد، هدایایى که هر یک از دو طرف به یکدیگر داده یا بین خانواده‌های آن‌ها رد و بدل شده است، قابل مطالبه و پس گرفتن خواهد بود.

یکی از انتخاب‌های حساس زندگی هر انسانی، پیدا کردن شریک زندگی برای ازدواج است. دوران نامزدی نیز راهکاری است برای کاهش ریسک انتخاب اشتباه همسر و شناخت بهتر شخصی که قرار است سال‌ها با او زندگی مشترک داشت. از جمله مشکلات عدیده ای که افراد پس از بهم خوردن قرار ازدواج یا اصطلاحا نامزدی و نیز طلاق در دوران عقد مطرح می‌کنند، مشکل پس گرفتن هدیه‌­های نامزدی و هدیه های دوران عقد که اصولا گران قیمت (مانند حلقه نشان و ازدواج، آینه و شمعدان، سرویس طلا و…) هم هستند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی شرایط پس گرفتن هدایای نامزدی و شرایط آن می‌پردازیم.

ماهیت حقوقی هدایا نامزدی

ماهیت حقوقی هدایای نامزدی با هدایای پس از عقد که از طرف خانم و آقا و یا بستگان به آن‌ها داده می‌شود تا حدودی متفاوت است. مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ قانون مدنی به ترتیب چنین بیان کرده است که: هریک از نامزدها می‌تواند درصورت به هم خوردن وصلت منظور، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.

شرایط پس گرفتن هدایای نامزدی

اگر قبل از عقد نکاح از طرف خانم یا آقا (تفاوتی در هدیه دهنده نیست) یا مادر و پدر آن‌ها هدایایی به طرف دیگر داده شده است، همه آن‌ها قابل مطالبه نیست. بلکه تنها تحت شرایطی، طرف اهداکننده می‌تواند آن‌ها را مطالبه کند. آن شرایط این‌ها هستند:

• وصلت منظور به هم خورده و قرار نباشد ازدواج صورت بگیرد. در این صورت هدایایی که هریک از طرفین به طرف دیگر یا پدر و مادر او داده است قابل مطالبه و پس گرفتن خواهدبود
• این هدایا به منظور و در راستای وصلت طرفین و نه به انگیزه دیگری تقدیم شده باشد. (مثلا هدیه‌ای برای تولد یا روابط خانوادگی صرف تقدیم نشده باشد.)
• اگر خود هدایا موجود باشد، خود قابل مطالبه و پس گرفتن است اما اگر خود هدیه موجود نیست، صرفا قیمت هدایایی قابل مطالبه است که طبق عرف نگه داشته می‌شوند. مثلا هدایایی مصرف شدنی که با مصرف خود آن از بین می‌رود (مثل لباس یا عطر) شامل این شرط نمی‌شود.
• قیمت هدایای نگه داشتنی (آن‌هایی که با مصرف از بین نمی‌روند مثل طلا) که از بین رفته‌اند (مثلا گم شده‌اند) درصورتی قابل مطالبه است که هدیه گیرنده از قصد آن‌ها را از بین نبرده باشد.
• ازدواج به خاطر فوت خانم یا آقا بهم نخورده باشد.

بنابراین، اگر هدیه‌های مورد نظر دارای این ویژگی‌ها باشد، قابلیت شکایت برای پس گرفته شدن را دارند.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر طلاق در دوران عقد و نکاتی که باید بدانید! را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید