Delta Law

تمکین وظیفه‌ای است که بر عهده زوجین گذاشته شده است و این وظیفه حقی است برای طرف مقابل، اما ایفای این وظیفه، مطلق و بی حد و مرز نیست بلکه در قانون و شرع مواردی برای مجاز بودن عدم تمکین از جانب زن مشخص شده‌است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع عدم تمکین جنسی زن می‌پردازیم.

انواع تمکین

در عرف حقوقی و قانونی ما تمکین در دو معنای تمکین عام و تمکین خاص به کار برده می‌شود که معانی متفاوتی هم دارند . از همین رو شناخت انواع تمکین اعم از تمکین عام و تمکین خاص و مصادیق آن‌ها موضوع بسیار مهمی است.

تمکین عام

از آن جهت که طبق قانون ریاست خانواده با شوهر است، تمکین عام به معنای پذیرش شوهر در مسائل کلی روابط خانوادگی است.

تمکین خاص

تمکین خاص از شوهر به معنای روابط زناشویی میان زوجین است.

موارد قانونی عدم تمکین زن از مرد

موانع مشروع برای تمکین

درصورتی‌که بودن زن با شوهر در یک منزل خوف و ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن داشته باشد او می‌تواند منزل را ترک کند و به منزل دیگری برود.

حق سکونت زن و خودداری از تمکین

درصورتی‌که حق سکونت به زن داده شده باشد زن می‌تواند از حضور در منزل شوهر خوداری کند و شوهر را ملزم به حضور در خانه‌ای کند که او تعیین می‌نماید.

نداشتن منزل مستقل و مناسب

درصورتی‌که شوهر منزل مناسب با وضعیت زن برای سکونت او پیدا نکند، دراین‌صورت زن می‌تواند به خانه شوهر نرود.

ابتلای شوهر به امراض مقاربتی و جنسی

ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی اعلام می دارد “هر گاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از مریضی‌های مقاربتی و جنسی گردد، زن حق دارد که از نزدیکی با او خوداری و امتناع نماید، امتناع به علت مذبور مانع از حق نفقه نخواهد بود”. اگر به مطالب طلاق علاقه دارید به مطلب در این شرایط شوهر می‌تواند حق طلاق را باطل کند مراجعه کنید.

بیماری زن و عدم تمکین

درصورتی‌که زن بیمار باشد و نزدیکی جنسی با شوهر را پزشک منع نماید یا در عادت زنانگی باشد زن می تواند از نزدیکی خوداری نماید.

انجام تکالیف واجب

هرگاه زن برای انجام تکلیف مذهبی واجب، اجازه بیرون رفتن از منزل، از شوهر بخواهد و شوهر اجازه ندهد زن می‌تواند خارج شود و این امر موجب نشوز او نمی‌شود.

خروج برای درمان زن

هرگاه پزشک خروج زن را از منزل برای مداوا لازم بداند و شوهر اجازه ندهد، زن می‌تواند خارج گردد و این امر از موارد نشوز نیست. مانند آن‌که زن مبتلا به بیماری گردد که برای مداوا باید به بیمارستان یا خارج از کشور برود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا کشتن زن خیانتکار مجازات دارد؟ را مطالعه کنید.

تمکین در لغت به معنای الزام است، با این حال تمکین از منظر حقوق خانواده به معنای اطاعت و پیروی زن از شوهر در امور زندگی و روابط زناشویی بدون عذر شرعی است.

مطابق با قانون مدنی کشور، پس از ازدواج هر یک از زوجین نسبت به یکدیگر دارای وظایفی هستند، یکی از این تکالیف تمکین زن از شوهر است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تمکین نکردن زن از شوهر و عواقب آن می‌پردازیم.

عدم تمکین زن از شوهر به چه معنا است؟

زن و مرد هر یک موظف هستند تا تکالیف خود را در برابر یکدیگر انجام داده و با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند. در غیر این صورت، مصداق نشوز تلقی شده و منجر به پیامدهایی برای هر یک از آنان می‌شود. نشوز به معنای عدم تمکین یا عدم ایفای هریک از وظایف و تکالیف میان زوجین است. از منظر حقوقی و در قالب زندگی زناشویی هر گاه زن بدون عذر شرعی از همسر خویش در رفع نیازهای جنسی و امور خانواده تمکین نکند، حق پرداخت نفقه از سوی مرد برای زن سلب می‌شود.

عواقب تمکین نکردن زن از شوهر

عدم تمکین زن از شوهر پیامدهایی را به دنبال دارد، از جمله این پیامدها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم استحقاق زن نسبت به نفقه ( ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی)
• کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت خانواده)، به این منظور مرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسر خود، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد.
• امکان طرح دعوا طلاق از سوی مرد

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر امکان مطالبه مجدد مهریه پس از بخشیدن آن وجود دارد؟ را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه عبارت است از نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسكن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و هر آنچه به صورت عادت یا احتیاج لازمه زندگی وی باشد.

در قوانین مدنی و کیفری ایران نسبت به پرداخت نفقه تاکید بسیاری شده است تا از طریق آن، مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق شرعی و قانونی همسر خود باشند اما در مواردی نیز به آنان اجازه داده شده است که از پرداخت آن خودداری کنند. قانون میزان دقیقی برای نفقه مشخص نکرده بلکه نفقه را بر مبنای نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن و منطبق با عرف زمان و مکان زندگی زوجین دانسته است. در این نوشتار از مجله دلتا به موارد مجاز پرداخت نکردن نفقه می‌پردازیم.

موارد مجاز پرداخت نکردن نفقه توسط مرد

مهم‌ترین چراغ سبز قانون مدنی برای ندادن نفقه به زن ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی است که می‌گوید هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود. طبق این ماده عدم تمکین مجوزی برای ندادن نفقه است البته تمکین تابع عرف اقوام و نزدیکان است و در اصطلاح قانونی یا حقوقی تمکین عبارت از برآوردن نیازهای شوهر و اجابت کردن خواسته‌های مشروع او است. از جمله موارد تمکین، اقامت در اقامتگاه دائمی شوهر است یعنی زن برای دریافت نفقه باید در خانه شوهر زندگی کند؛ مگر در یک مورد استثنا و آن اینکه در عقد ازدواج شرطی غیر از آن شده باشد که زن در منزل دیگری یا خانه دیگری زندگی کند. اگر زن بدون دلیل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترک کند و حتی در خانه پدر یا مادر خویش اقامت کند، مرد می‌تواند نفقه پرداخت نکند. مورد دیگر، الزام زن به حسن معاشرت با شوهر خویش است.

زنی که بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، ناشزه یعنی نافرمان و خاطی نامیده می‌شود و در این صورت علاوه بر اینکه مرد از دادن نفقه معاف خواهد بود، می‌تواند طلاق وی را نیز از دادگاه تقاضا کند. سوءرفتار زن یا انتخاب شغلی مغایر با شئون اخلاقی و وظایف زناشویی و داشتن معاشران فاقد صلاحیت اخلاقی از دیگر موارد نشوز محسوب خواهد شد. طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، در عقد موقت، زن حق نفقه نداشته مگر اینکه شرط شده یا اینکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد. نفقه تنها منحصر به زنی است که به عقد دائم درآمده است و در عقد یا ازدواج موقت زن مستحق نفقه نخواهد بود مگر اینکه در موقع عقد شرط شده باشد یا اینکه طرفین ابتدا با هم توافق کرده باشند. برای نقد کردن نفقه زن می‌تواند دو نوع شکایت حقوقی و کیفری را مطرح کند که نوع اول دادخواست حقوقی و دیگری شکایت کیفری است. هنگامی که زن از شوهر خود تمکین می‌کند و شوهر از دادن نفقه خودداری می‌ورزد، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوی حقوقی برای گرفتن نفقه، محکومیت شوهر به پرداخت نفقه را از دادگاه بخواهد و در این صورت دادگاه پس از بررسی ادعای زن حکم به پرداخت نفقه خواهد داد اما اگر مرد محکوم به پرداخت نفقه شود و از پرداخت آن، امتناع کند، زن می‌تواند درخواست طلاق مطرح کند و قاضی مرد را مکلف و مجبور خواهد کرد که وی را طلاق دهد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر نحوه اعتراض به میزان نفقه را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

عدم تمکین مرد در صورتی که سبب عسر و حرج زن بشود سبب ایجاد حق طلاق برای زوجه خواهد شد.

زمانی که زن و مردی به عقد نکاح هم در می‌آیند و با یک‌دیگر عروسی می‌کنند، باید وظایفی را به صورت متقابل به عهده گرفته و به خوبی آن را انجام بدهند که یکی از این وظایف متقابل، تمکین است. تمکین در اصطلاح حقوقی به معنای اطاعت کردن و ملزم شدن است و یک لغت عام به حساب می‌آید که در خصوص هر کسی کاربرد دارد؛ اما بر اساس قوانین و مقررات جاری در کشور اصولا زمانی که از تمکین صحبت می‌شود، منظور آن است که زن باید از شوهر خود حرف شنوی داشته باشد و در امور کلی مربوط به زندگی زناشویی با وی هماهنگ باشد. با این حال، الزام به تمکین را نمی‌توان تنها به عنوان تکلیف زن تلقی کرد؛ لذا حسن معاشرت مرد در طول زندگی با همسر و بر طرف کردن نیازهای وی نیز به نوعی تمکین از طرف شوهر تلقی می‌شود که خوشبختانه در قانون راهکارهایی برای تمکین از طرف شوهر نیز پیش بینی شده است.در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تمکین مرد از زن می‌پردازیم.

تمکین از طرف مرد

بنا به قانون مدنی شوهر نیز مکلف است که با همسر خود حسن معاشرت داشته باشد و علاوه بر آن، در تقویت مبانی زندگی خانوادگی با همسر خود مشارکت و تعامل داشته باشد. لذا در صورتی که مرد از انجام وظایف کلی زندگی مشترک خود سر باز زند، دلیلی ندارد که نتوان از تمکین شوهر سخن گفت. چرا که در این شرایط، زندگی خانوادگی و مشترک زوجین با خلل مواجه شده که جبران آن غیر ممکن است. با این حال، در آرا بسیاری از دادگاه‌ها تمکین مختص زن است و تمکین از طرف شوهر معنایی ندارد.

دعوای الزام به تمکین شوهر

اگر زن در دادگاه دعوایی به خواسته الزام به تمکین شوهر اقامه کند، محکوم به رد است. با این حال، اگر چه الزام به تمکین شوهر، تحت این عنوان غیر ممکن است، زوجه راهکارهایی در این خصوص خواهد داشت که تا حد زیادی در رابطه با الزام به تمکین شوهر مثمر ثمر است. به عنوان مثال، در عقد دائم مرد مکلف شده است که به همسر خود نفقه دهد. حال اگر مرد از پرداخت نفقه به زن امتناع کرد، زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و دادخواست مطالبه نفقه دهد. همچنین در صورتی که مرد، زن را از منزل مشترک بیرون کرده باشد و از زندگی مشترک با زن امتناع کرده باشد، زن این امکان را خواهد داشت که به جرم ترک انفاق از شوهر شکایت کند. در صورتی هم که خود مرد زندگی مشترک خانوادگی خود را ترک کرده باشد، زن می‌تواند ادعای عسر و حرج کند که در این صورت قاضی با ملاحظه شرایط تمکین شوهر، ممکن است حکم طلاق زن را صادر کند.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

کلمه تمکین در لغت به معنای الزام است و در اصطلاح به این معنی است که پس از زوجیت خانم، مکلف به تبعیت از مرد است.

ایجاد رابطه زوجیت احکامی زیادی اعم از مالی و غیرمالی را برای طرفین به وجود می‌آورد. احکام مالی از جمله مهریه، نفقه و… که به وفور درباره آن‌ها مطالب وجود دارد اما احکام غیرمالی که کمتر به آن توجه می‌شود و بعضا با احکام مالی در مواردی اشتباه گرفته می‌شود لازم است تا درباره آن به طور مختصر و مفید صحبت شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تمکین در دوران عقد می‌پردازیم.

آیا تمکین فقط مختص به خانم است؟

اگرچه عموما واژه تمکین برای انجام تکالیف خانم در قبال مرد به کار برده می‌شود ولی بدین معنی نیست که مرد در قبال همسر خود تکالیفی ندارد و ملزم به حسن معاشرت که به آن اشاره شد نیست؛ در این صورت اگر مرد در رابطه با همسر خود حسن معاشرت نداشته باشد به طور مثال برخورد فیزیکی با همسر خود داشته باشد یا با الفاظی ناشایست ورکیک سخن گوید می‌تواند از موارد عسر و حرج (از جمله مواردی است که اگر از نظر قاضی محرز شود حکم طلاق صادر می‌شود) محسوب شده و خانم طبق آن مبادرت به طلاق ‌کند.

آثار تمکین

قانون فراهم کردن هزینه‌هایی که برای دوام زوجیت لازم است از قبیل غذا لباس دارو و درمان و… را بر عهده مرد قرار داده و مرد را مکلف به پرداخت آن کرده است که اصطلاحا به آن نفقه می‌گویند؛ حال اگر خانم به وظایف خود عمل نکند نفقه‌ای که قانون بر عهده مرد قرار داده است ساقط می‌شود.

تمکین در دوران عقد

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که تکلیف دختر باکره‌ای که هنوز با همسرش زندگی مشترکش را آغاز نکرده است و زیر یک سقف زندگی نکرده‌اند از لحاظ مهریه و نفقه چه می‌شود؟ از لحاظ نفقه تکلیف روشن است. در قانون مدنی آمده است که نفقه همسر دائم با شوهر است اما از تصمیمات دادگاه این موضوع فهمیده می‌شود که نفقه همسری که در دوران عقد است طبق همان رویه سابق با پدر بوده و شوهر وظیفه‌ای به پرداخت نفقه ندارد، البته که در این بین نظرات مخالف وجود دارد و عده‌ای نیز عقیده دارند حقوق همسر در عقد نیز هیچ تفاوتی با زمان زندگی مشترک ندارد. با توجه به اینکه شوهر در دوران عقد وظیفه پرداخت نفقه ندارد زن نیز وظیفه تمکین به معنا خاص یا همان رابطه زناشویی را ندارد و در صورت عدم تمکین ناشزه محسوب نمی‌شود، زیرا طبق نظر قاضی دادگاه ابتدا شوهر باید لازمه تمکین همسر را که شامل خوراک، پوشاک و مسکن مناسب است را فراهم کند و سپس زن را به زندگی دعوت کند و تقاضا تمکین کند و با توجه به فراهم نشدن شرایط زندگی در دوران عقد عدم تمکین در این دوران کاملا امری قانونی برای زن محسوب می‌شود.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطالبه مهریه در عقد موقت را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید