همان‌گونه که امکان دارد زوجین شروط صحیحی را ضمن عقد ازدواج انتخاب کنند تا طرف مقابل در صورت توافق به آن پایبند باشد، ممکن است شروط ضمن عقد نکاح به دلایلی باطل باشد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شروط باطل در ازدواج می‌پردازیم.
شروطی که باطل است ولی عقد ازدواج را باطل نمی‌کند
برخی از شروط ضمن عقدی که زن و مرد در عقد نکاح درج می‌کنند، خودشان باطل هستند ولی باطل‌کننده عقد نکاح نیستند. شروطی که باطل بوده ولی به صحت عقد نکاح لطمه‌ای وارد نمی‌سازند در قانون مدنی ذکر شده‌اند. بر اساس ماده ۲۳۲قانون مدنی این شروط باطل عقد ازدواج را می‌توان به سه دسته تقسیم کرده و مورد بررسی قرار داد که عبارتند از:
- شرطی که انجام آن غیر مقدور باشد: مثلا اگر ضمن عقد نکاح شرط شود که شوهر، مرده‌ای را زنده کند یا یک زبان خارجی را ظرف یک روز به‌طور کامل فرا گیرد. این شرط غیر مقدور باطل است ولی عقد نکاح را باطل نمی‌کند.
- شرطی که در آن نفع و فایده‌ای نباشد: مثلا شرط شود که یکی از زوجین فاصله بین دو استان را با پای پیاده طی کند. دراین‌صورت نیز شرط باطل است ولی عقد نکاح صحیح است و شرط بدون نفع، به صحت عقد نکاح خللی وارد نمی‌سازد.
- شرطی که نامشروع باشد: مثل اینکه زن با شوهر خود شرط کند که کاملا در معاشرت‌های خود آزاد بوده یا اینکه ریاست خانواده با زن باشد، به دلیل اینکه این شروط مخالف شرع و قانون مدنی هستند می‌توان قایل به این مطلب شد که شروط مذکور نامشروع بوده و باطل هستند. لکن به صحت عقد نکاح و ازدواج لطمه‌ای وارد نمی‌کنند.
شروطی که باعث باطل شدن عقد ازدواج می‌شوند
علاوه بر شروطی که ذکر شدند، برخی از شروط باطل ضمن عقد نکاح هستند که به صحت عقد نکاح خلل وارد می‌کنند و سبب بطلان عقد نکاح خواهند شد. طبق ماده ۲۳۳قانون مدنی شروطی که باطل و مبطل عقد نکاح هستند شروطی هستند که مخالف مقتضای عقد نکاح باشند. ( برخلاف هدف عقد ازدواج هستند)
به طور کلی شرط خلاف مقتضای عقد نکاح یعنی شرطی که با آنچه ذات و طبیعت عقد نکاح اقتضا می‌کند مخالفت داشته باشد. به عنوان مثال درصورتی‌که در عقد ازدواج شرط شود که زن یا شوهر وظایف زوجیت خود را در مقابل یکدیگر انجام نداده و تمکین خاص یا رابطه زوجیت میان آن‌ها پدید نیاید، چنین شرطی به دلیل اینکه خلاف مقتضای ذات عقد نکاح است، علاوه بر اینکه خود شرط باطل است باطل کننده عقد نکاح نیز هست و سبب بطلان عقد نکاح خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا زن ناشزه میتواند درخواست طلاق کند؟ را مطالعه کنید.
چرا ارث زنان نصف مردان است؟