Delta Law

مطابق قوانین و مقررات کشور ما دو نوع ازدواج پذیرفته شده است که شامل ازدواج دائم و ازدواج موقت است. اگر چه این دو نوع ازدواج شباهت‌هایی با یکدیگر دارند، در مواردی نیز با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند که شناسایی این نوع شباهت‌ها و تفاوت‌ها به جهت آشنایی زوجین با حقوق و تکالیف خود بسیار مهم خواهد بود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تفاوت های ازدواج دائم و موقت می‌پردازیم.

تفاوت ازدواج دائم و موقت

نفقه

در عقد دائم نفقه بر عهده شوهر است. ولی در عقد موقت زن حق نفقه ندارد مگر اینه شرط شده باشد یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.

ارث

در عقد دائم زن از همسرش ارث می‌برد ولی در عقد موقت زن مطلقا از همسرش ارث نخواهد برد.

مهریه

اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده باشد یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از عقد مهر را به تراضی تعیین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین بین آنها نزدیکی واقع شود زن مستحق مهرالمثل خواهد بود ولی در نکاح موقت عدم تعیین مهریه در عقد موجب بطلان است. (بنابراین در عقد موقت باید از همان ابتدا مهریه تعیین شود)

موجبات انحلال

طلاق مختص عقد دائم است و در نکاح موقت راه ندارد بلکه طریق اصلی و عمده انحلال نکاح موقت، بذل مدت است. (ضمن اینکه فسخ نکاح هم در نکاح دائم وجود دارد و هم در نکاح موقت)

عده

عده طلاق و فسخ نکاح سه ماه است ولی عده فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد نکاح موقت ۴۵ روز است.

ثبت

عدم ثبت ازداج دائم جرم است ولی عدم ثبت ازدواج موقت جرم نیست مگر در سه مورد که ثبت ازدواج موقت الزامی است و دارای مجازات است:

• باردار شدن زن
• توافق طرفین
• شرط ضمن عقد

تعیین زمان

در عقد دائم لازم نیست برای محرمیت مدتی تعیین شود ولی در عقد موقت باید طرفین بر یک زمان مشخص توافق نمایند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مهریه‌هایی که نه می‌توان داد نه می‌توان گرفت را مطالعه کنید.

اشتباه در عقد نکاح یا ازدواج، به معنای تصور نادرستی است که یکی از زوجین در شخصیت یا اوصاف طرف دیگر یا مهریه دارد. این اشتباهات بر حسب اهمیت و اندازه تاثیر آن‌ها در اظهار اراده در عقد نکاح، دارای احکام و آثار متفاوتی هستند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع اشتباهات حقوقی در ازدواج می‌‌پردازیم.

اشتباه در شخصیت یا هویت جسمی

اشتباه در هویت جسمی یا شخصیت طرف مقابل به معنای آن است که شخصی به جای دیگری طرف عقد نکاح قرار گرفته باشد. به عنوان مثال مردی می‌خواهد با زنی که قبلا دیده است ازدواج کند. با این حال عقد ازدواج با شخص دیگری منعقد می‌شود. با این تصور که طرف مقابل همان زنی است که او قبلا دیده است. هر چند امروزه به دلیل اینکه زن و مرد قبل از ازدواج در دوران نامزدی به سر می‌برند، امکان اشتباه در شخصیت یا هویت طرف مقابل بسیار کم شده است.

با این حال هنوز هم تصور غلط زوجین در هویت جسمی زن یا مرد بعد از ازدواج را می‌توان به عنوان عاملی برای بطلان عقد ازدواج تلقی کرد.

اشتباه در اوصاف طرف مقابل

اگر یکی از طرفین عقد نکاح در اوصاف طرف دیگر ( نه شخصیت وی ) دچار اشتباه شود. مانند اینکه زن تصور کند که مرد دارای موقعیت خانوادگی و اجتماعی والایی است یا مرد تصور کند که زن هنر بخصوصی دارد و در حالی‌که این وصف در آن شخص وجود نداشته باشد.

این اشتباه موجب بطلان عقد نکاح نمی‌شود. بلکه فقط برای شخصی که دچار اشتباه در اوصاف زن یا مرد پس از ازدواج شده است، حق فسخ نکاح به وجود خواهد آمد.

با این شرط که وجود اوصاف مذکور ضمن عقد نکاح صریحا شرط شده باشد. یا اینکه عقد نکاح بر مبنای آن واقع شده باشد یا اینکه وجود آن صفت، مبنای عقد نکاح قرار گرفته و از مذاکرات طرفین و اوضاع و احوال قضیه چنین بر می‌آید که وجود آن وصف مقصود طرف مقابل بوده است.

به عنوان مثال هر چند در شروط ضمن عقد نکاح به‌صورت صریح دوشیزه بودن خانم مورد اشاره قرار نمی‌گیرد. با این حال زمانی‌که فردی به خواستگاری دختری می رود، وجود این وصف در دختر خانم بر حسب عرف اجتماعی شرط شده و مورد توافق قرار گرفته است. بر این اساس، اگر پس از عقد نکاح مشخص شود وصف مذکور وجود نداشته است، طرف مقابل حق فسخ عقد نکاح را خواهد داشت.

به‌علاوه اینکه اگر یکی از زوجین با توسل به وسایل متقلبانه و به‌صورت عمدی موجبات اشتباه دیگری را فراهم نموده باشد. می‌توان از تدلیس یا فریب در ازدواج سخن گفت که در قانون برای آن مجازات هم پیش بینی شده است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی قانون، حقوق فرزندان حاصل از ازدواج موقت با کیست؟ مطالعه کنید.

در قانون راه‌ها و روش‌های مختلفی برای طلاق پیش‌بینی شده است که بر اساس آن می‌توان طلاق را به طلاق از طرف مرد، طلاق از طرف زن و طلاق توافقی تقسیم‌بندی کرد. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی مراحل طلاق توافقی می‌پردازیم.

مراحل طلاق توافقی

در قانون حمایت از خانواده مراحل و شیوه به خصوصی وجود دارد که آن را از سایر انواع طلاق مجزا می‌کند. مطابق این قانون، در تمامی موارد طلاق بجز طلاق توافقی، زوجین باید توسط دادگاه به داوری ارجاع داده شوند. مثلا در طلاق از طرف زن و طلاق از طرف مرد زوجین به داوری ارجاع داده می‌شوند و دادگاه پس از بررسی نظر داوران رای صادر می‌کند.

اما در طلاق توافقی، نیازی به انجام این‌ کار نیست؛ به این دلیل که طرفین با هم توافق کرده‌اند. بنابراین زوجین تنها باید به واحد مشاوره خانواده مراجعه کرده و مشاور بایستی نظر خود را برای تعیین تکلیف به دادگاه ارائه کند. برای اخذ نوبت مشاوره ابتدا باید در سامانه تصمیم طلاق ثبت‌نام کرده و سپس روز، ساعت و مرکز مشاوره را در این سامانه انتخاب کنند.
پس از آن، قاضی با بررسی نظر کارشناس مشاوره، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می‌کند که زوجین باید این گواهی را تا سه ماه از تاریخ صدور، به دفاتر ثبت ازدواج و طلاق برده و اجرای صیغه طلاق و ثبت آن را تقاضا کنند.
در این نوع طلاق، طرفین بایستی حتما در دفترخانه حاضر باشند تا طلاق ثبت شود. یعنی عدم حضور یکی از طرفین در دفترخانه برای ثبت طلاق، مانع از انجام طلاق خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب حقوق زن در طلاق توافقی به چه صورت است؟ را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

وجود رابطه سببیت میان زن و شوهر سبب می‌شود که به هر یک از آن‌ها پس از فوت دیگری ارث تعلق بگیرد.

بر اساس قانون مدنی، هر یک از زوجین اعم از زن و مرد می‌توانند در صورت فوت، از ارث دیگری برخوردار شوند که این رابطه توارث میان زوجین به علاوه میزان سهم الارث هر یک از زوج و زوجه در قانون به صورت دقیق مشخص شده است. با این وجود، در مواردی ممکن است که زن و شوهر طلاق گرفته و از هم جدا شده باشند و سپس شوهر فوت کند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی شرایط ارث بردن زن پس از طلاق می‌پردازیم.

شرایط ارث بردن زن پس از طلاق

بنا به ماده ۹۴۳ قانون مدنی، شرایط ارث بردن زن بعد از جدایی مشخص شده است. بر اساس ماده مذکور: اگر شوهر، زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند، هر یک از آن‌ها که قبل از انقضای عده بمیرد، دیگری از او ارث می‌برد، بنابراین اگر فوت یکی ‌از آن‌ها بعد از انقضای عده بوده یا طلاق بائن باشد، از یکدیگر ارث نمی‌برند.

طلاق میان زوجین یا از نوع طلاق بائن است که مرد و زن پس از طلاق به صورت کامل از هم جدا شده و امکان رجوع از طلاق وجود ندارد و یا اینکه طلاق رجعی است که بر اساس آن، مرد می‌تواند در مدت عده طلاق رجعی به زن رجوع کند و بدون نیاز به خواندن عقد ازدواج مجدد، زندگی کنند.

خانمی که با طلاق رجعی از همسرش جدا شده است، در حکم زوجه است و از حقوقی که برای زوجه در قانون مدنی مقرر شده است برخوردار خواهد بود که ارث بردن، یکی از آن‌ها است. به عبارت دیگر، در شرایطی که زن و شوهر با طلاق رجعی از هم جدا شده باشند و شوهر در طول مدت عده طلاق رجعی (سه طهر پس از طلاق) فوت کرده باشد، زن می‌تواند از ارث وی برخوردار باشد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب جنین در چه شرایطی ارث می‌برد؟ را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

یکی از شروط ضمن عقد که در قباله‌های ازدواج درج شده، شرطی تحت عنوان "تنصیف اموال و دارایی مرد پس از طلاق" است.

یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زنان بعد از طلاق، نصف کردن اموال مرد پس از جدایی است که به عنوان یکی از شروط ضمن عقد در سند ازدواج درج شده و هر یک از زوج ها می‌توانند حین عقد نکاح اقدام به امضا آن شرط کرده و به آن ملتزم شوند که ثمره این شرط آن است که در صورت طلاق از طرف مرد و همچنین وجود سایر شرایط قانونی، زن می‌تواند از آن بهره‌مند شود. اما سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که آیا در طلاق توافقی زن می‌تواند از نصف اموال و دارایی مرد پس از طلاق بهره‌مند شود؟ در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تقسیم اموال در طلاق توافقی می‌پردازیم.

شرایط تعلق نصف دارایی مرد پس از طلاق

یکی از شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج شرطی تحت عنوان “تنصیف اموال و دارایی مرد پس از طلاق” است که بر اساس این شرط در صورت وجود شرایط قانونی، نصف اموال و دارایی‌های مرد پس از طلاق به همسرش تعلق می‌گیرد. بر این اساس، از جمله شرایط تعلق نصف اموال مرد به زن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورتی نصف اموال مرد پس از طلاق به زن تعلق می‌گیرد که طلاق به درخواست مرد باشد و طلاق از طرف مرد به دلیل سوءمعاشرت و سوءرفتار زن مانند عدم تمکین و نشوز زن نبوده باشد.
• اموال مشمول حکم تنصیف، اموال و دارایی است که مرد پس از ازدواج آن‌ها را به دست آورده باشد؛ بنابراین اگر مرد قبل از ازدواج اموال و دارایی‌هایی داشته است، نصف آن‌ها به زن تعلق نمی‌گیرد.
• میزان اموالی که پس از طلاق به زن تعلق می‌گیرد “تا نصف اموال و دارایی زوج” است و لزوما نصف اموال زوج نیست؛ به همین دلیل ممکن است دادگاه میزان کمتری مثل یک سوم اموال یا یک چهارم اموال مرد را مورد حکم قرار دهد؛

تقسیم اموال در طلاق توافقی

سوال مهمی که در ارتباط با شرط تنصیف اموال وجود دارد، اعمال این شرط در طلاق توافقی است. به عبارت دیگر، اگر طلاق زن و مرد از نوع طلاق توافقی بوده و هر دو قصد جدایی و طلاق داشته باشند آیا باز هم نصف اموال مرد پس از طلاق به زن تعلق خواهد گرفت؟

هنگامی نصف اموال مرد به زن تعلق می‌گیرد که طلاق از طرف مرد بوده و طلاق از طرف مرد به علت تخلف زن از وظایف زناشویی نباشد؛ به همین دلیل نصف اموال مرد در طلاق توافقی به زن تعلق نخواهد گرفت. البته بر اساس مقررات مربوط به طلاق توافقی زن و مرد می‌توانند حین توافق برای جدایی هر شرطی را که می‌خواهند در توافق‌نامه خود بگنجانند؛ بنابراین زن و مرد می‌توانند شرط کنند که مالی معادل نصف اموال زوج به زن تعلق گیرد؛ در غیر اینصورت دادگاه موقع رسیدگی به تقاضای طلاق، مرد را مجبور به پرداخت نصف اموال مرد به زن نخواهد کرد و صرفا همان توافقی که زوج ها کرده‌اند مورد عمل قرار می‌گیرد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر در چه صورت مهریه نصف می‌شود؟ را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

عقد ازدواج یک نهاد اجتماعی مهم است که از لحاظ شرعی و قانونی و اجتماعی شرایطی دارد. ولی با این‌ حال ممکن است زن یا مرد در هنگام ازدواج، اموری را از هم مخفی کنند یا به بیانی دیگر طرف مقابل را فریب دهند تا رضایت وی را برای ازدواج جلب کنند. مانند این‌ که مرد یا زن ازدواج قبلی خود را پنهان کنند. با این ‌حال این موضوع ضمانت اجرای قانونی را در پی خواهد داشت. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی نحوه استعلام ازدواج سابق می‌پردازیم.

فریب در ازدواج و ضمانت اجرای قانونی آن

معنای تدلیس در لغت فریب دادن و پنهان کردن است و در اصطلاح حقوقی مجموعه اعمالی می باشد که موجب فریب طرف معامله شود؛ ازجمله پوشاندن عیب یا تظاهر به داشتن صفت خاص. ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی مقرر می‌دارد: هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده باشد و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متباینا بر آن واقع شده باشد. یکی از موارد تدلیس ممکن است مخفی کردن ازدواج قبلی شخص باشد، مانند این‌ که مردی به واسطه داشتن دو شناسنامه، ازدواج دوم را در شناسنامه دوم قید کند و تظاهر به تجرد کند و طرف ازدواج را فریب دهد. البته ضمانت اجرای این امر حق فسخ نکاح است. علاوه بر این طبق ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی، چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شود. البته اگر دختر در دوران عقد طلاق بگیرد و باکره باشد و با حکم دادگاه شناسنامه را تعویض کند و نام همسر را از آن حذف کند از آنجایی که وی باکره است عنوان فریب در ازدواج محسوب نمی‌شود.

نحوه استعلام ازدواج سابق

یکی از مواردی که ممکن است عقد نکاح بر مبنای آن منعقد شود، نداشتن سابقه ازدواج زوج یا زوجه است. با توجه به این ‌که ازدواج موقت در شناسنامه شخص درج نمی‌شود همچنین گاهی ممکن است شخص به وسیله جعل یا با اعمال متقلبانه و همچنین با توجه به امکان حذف ازدواج قبلی و طلاق از شناسنامه در دوران عقد، ازدواج قبلی خود را از طرف مقابل پنهان کند. البته برای احراز ازدواج یا عدم ازدواج قبلی شخص، می‌توان درخواست گواهی تجرد کرد. در این گواهی قید می‌شود که شخص مذکور قبلا ازدواج نکرده است یا اگر ازدواج کرده است به دلیل طلاق یا فسخ نکاح یا بذل مدت یا انقضای مدت در ازدواج موقت جدا شده است. فقط دارنده شناسنامه می‌تواند درخواست گواهی تجرد کند و مرجع درخواست این گواهی اداره ثبت احوال است. می‌توان به‌ صورت آنلاین و از طریق سایت سازمان ثبت احوال کشور نسبت به ثبت درخواست گواهی تجرد اقدام کرد و پس از ثبت آن و با ابلاغ زمان تحویل گواهی توسط سازمان مربوطه، دارنده شناسنامه می‌تواند با ارائه شناسنامه گواهی تجرد را دریافت کند.

شاید تا به حال شنیده باشید که خانمی می‌خواهد حق طلاق خود را با همسر آینده‌اش شرط کرده و یا حق تحصیل، یا حق خروج از کشور را به موجب عقد ازدواج بدست آورد. این شروط در اصطلاح حقوقی شروط ضمن عقد نام دارند. درج صحیح این شروط سبب می‌شود تا بسیاری از خلاءهای حقوقی که متاسفانه در خصوص حقوق زنان بعد از عقد ازدواج وجود دارد جبران شده و از بسیاری از اختلافات پس از ازدواج کاسته شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی شروط ضمن عقد و انواع آن می‌‎پردازیم.

مفهوم شرط ضمن عقد

به محض اینکه عقد ازدواج میان زن و مردی خوانده شد، آن دو با یکدیگر رابطه زوجیت پیدا می‌کنند. این رابطه زوجیت سبب می‌شود تا زن و مرد مکلف به انجام اموری در قبال همسر خود باشند. در حالت عادی، انجام این تکالیف دشواری خاصی ایجاد نمی‌کند؛ مگر در صورتی که زن و شوهر با یکدیگر به اختلاف بخورند و یک یا هر دوی زوجین بخواهند با استفاده از حقوقی که به موجب قانون دارند، دیگری را در مضیقه قرار بدهند. بر اساس قانون مدنی، عمده اختیاراتی که به موجب عقد ازدواج شکل می‌گیرد، اختیاراتی است که به مرد و البته در راستای حفظ کیان خانواده داده می‌شود. در مقابل، زن از برخی از حقوق خود مانند مسافرت و خروج از کشور، ادامه تحصیل یا اشتغال به کار محروم می‌شود؛ مگر اینکه همسرش با آن موفق باشد. به همین دلیل، قانونگذار این امکان را پیش بینی کرده است که زن و مرد در حین وقوع عقد نکاح بتوانند شرط و شروطی که می‌خواهند را به عقد نامه اضافه کنند. در این حالت، طرفی که عقد را امضا می‌کند، موظف است که به آن شروط عمل کند.

انواع شروط ضمن عقد نکاح

هر یک از طرفین می‌توانند هر کدام از این شروط را که موافق با آن باشند امضا کنند و هر کدام را که نخواهند امضا نکنند. مانند شرط تنصیف اموال و دارایی مرد و وکالت به زن برای طلاق. علاوه بر شروطی که به صورت نمونه در قباله‌های ازدواج وجود دارد و زن و مرد می‌توانند آن شروط را مدنظر قرار دهند، بر اساس ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی، طرفین عقد می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضا عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر کنند، مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود، یا ترک انفاق کند یا بر علیه حیات زن سوءقصد کند یا سوءرفتاری کند که زندگی آن‌ها با یکدیگر غیر قابل تحمل شود، زن وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شر در محکمه نهایی خود را مطقه سازد. هرگونه شرطی که مخالف ذات عقد نباشد را می‌توان به عنوان شرط ضمن عقد و با توافق یکدیگر در عقد گنجانید. مثلا حق تحصیل زن، حق اشتغال زن، حق خروج از کشور برای زن و …

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر در چه صورت مهریه نصف می‌شود؟ را مطالعه کنید.