اگرچه ديه و ارش هر دو مجازات مالي محسوب مي‌شوند؛ ولي تفاوت‌هايي بسياري با يكديگر دارند.
ديه و ارش از جمله مجازات‌هاي نقدي هستند كه قانون معمولا براي جبران خسارات بدني در نظر گرفته است. اما اين دو مجازات تفاوت‌هايي با يكديگر دارند و هر كدام كيفري جداگانه محسوب مي‌شوند. به عنوان مثال جبران خسارت قطع شدن يك دست نصف يك ديه كامل است اما، ديه پاره شدن يك تار عصبي دست در قانون اعلام نشده است. در خصوص جبران اين نوع خسارت قاضي دادگاه، به نظريه كارشناسي پزشكي قانوني رجوع ميكند. در مجله دلتا به بررسي تفاوت‌هايي كه بين ديه و ارش وجود دارد پرداخته شده است.
ماهيت ديه
در قانون مجازات اسلامي، ديه به عنوان مجازات مالي تعيين شده كه بر اساس آن، در صورت وارد آمدن جراحت از جانب شخص نسبت به ديگري، خواه منجر به فوت عمد، غير عمد و يا موجب نقص و جراحت در اعضاي بدن شخص شود، فردي كه ضربه را وارد كرده، محكوم به پرداخت ديه كه مقدار آن نيز در قانون مشخص است، خواهد بود. شايان ذكر است در مواردي كه جاني مشخص نيست و فرد به قتل رسيده باشد، ديه از بيت المال پرداخت مي‌شود.
ارش چيست و چگونه محاسبه مي‌شود؟
مطابق قانون، در مواردي كه براي جنايتي كه شخص به فرد ديگري وارد كرده، ديه خاصي تعيين نشده باشد، مبلغي با نظر كارشناس تعيين مي‌شود كه به آن ارش جنايت ميگويند. هر جنايتي كه بر اعضاي بدن كسي وارد شود و مقدار معيني براي آن تعيين نشده باشد، جاني بايد مبلغي تحت عنوان ارش بپردازد.
تفاوت ديه و ارش
۱. نوع و ميزان ديه در قانون مشخص است ولي ميزان خسارت ارش در قانون تعيين نشده است.
۲. در عمل، ارش بيشتر از ديه كاربرد دارد. ديه براي اعضاي خاصي از بدن مانند دست، پا، دندان، استخوانها، بعضي جراحات وارده به سر و صورت و… تعيين شده است در حالي كه صدمات عمد و غير عمد وارده بر بدن اشخاص متعدد است كه ناگزير بايد «ارش» تعيين شود.
۳. ديه هم نسبت به جراحات و نقص اعضاي بدن و هم نسبت به قتل تعيين مي‌شود. در حالي كه ارش فقط نسبت به جراحات است.
۴. مقدار ديه در زن و مرد متفاوت ولي ارش بين زن و مرد يكسان است.
موارد تعيين ديه و ارش
در برخي از موارد ممكن است كه جراحات وارده، متعدد باشد و علاوه بر ديه، ارش هم در نظر گرفته شود. در ادامه به مواردي كه قانون علاوه بر ديه، ارش هم تعيين كرده و شخص محكوم به پرداخت هر دو است اشاره مي شود.
• هرگاه در اثر پاره كردن پرده گوش، شنوايي فرد نيز از بين برود يا كاهش پيدا كند.
• در مواردي كه قطع نخاع موجب نقص عضو ديگر شود.
• هرگاه در اثر وارد كردن شي تيز، بدن مجروح شود و اعضاي دروني هم آسيب ببيند.
• جنايتي كه موجب تورم در سر و صورت شود و رنگ پوست آن هم تغيير كند.
مطلب پيشنهادي: براي آشنايي بيشتر با قوانين و مقررات ديه “تقسيط ديه امكان پذير است؟” را مطالعه كنيد.
مطالب بيشتر در مجله حقوقي دلتا...
اگرچه ديه و ارش هر دو مجازات مالي محسوب مي‌شوند؛ ولي تفاوت‌هايي بسياري با يكديگر دارند.
ديه و ارش از جمله مجازات‌هاي نقدي هستند كه قانون معمولا براي جبران خسارات بدني در نظر گرفته است. اما اين دو مجازات تفاوت‌هايي با يكديگر دارند و هر كدام كيفري جداگانه محسوب مي‌شوند. به عنوان مثال جبران خسارت قطع شدن يك دست نصف يك ديه كامل است اما، ديه پاره شدن يك تار عصبي دست در قانون اعلام نشده است. در خصوص جبران اين نوع خسارت قاضي دادگاه، به نظريه كارشناسي پزشكي قانوني رجوع ميكند. در مجله دلتا به بررسي تفاوت‌هايي كه بين ديه و ارش وجود دارد پرداخته شده است.
ماهيت ديه
در قانون مجازات اسلامي، ديه به عنوان مجازات مالي تعيين شده كه بر اساس آن، در صورت وارد آمدن جراحت از جانب شخص نسبت به ديگري، خواه منجر به فوت عمد، غير عمد و يا موجب نقص و جراحت در اعضاي بدن شخص شود، فردي كه ضربه را وارد كرده، محكوم به پرداخت ديه كه مقدار آن نيز در قانون مشخص است، خواهد بود. شايان ذكر است در مواردي كه جاني مشخص نيست و فرد به قتل رسيده باشد، ديه از بيت المال پرداخت مي‌شود.
ارش چيست و چگونه محاسبه مي‌شود؟
مطابق قانون، در مواردي كه براي جنايتي كه شخص به فرد ديگري وارد كرده، ديه خاصي تعيين نشده باشد، مبلغي با نظر كارشناس تعيين مي‌شود كه به آن ارش جنايت ميگويند. هر جنايتي كه بر اعضاي بدن كسي وارد شود و مقدار معيني براي آن تعيين نشده باشد، جاني بايد مبلغي تحت عنوان ارش بپردازد.
تفاوت ديه و ارش
۱. نوع و ميزان ديه در قانون مشخص است ولي ميزان خسارت ارش در قانون تعيين نشده است.
۲. در عمل، ارش بيشتر از ديه كاربرد دارد. ديه براي اعضاي خاصي از بدن مانند دست، پا، دندان، استخوانها، بعضي جراحات وارده به سر و صورت و… تعيين شده است در حالي كه صدمات عمد و غير عمد وارده بر بدن اشخاص متعدد است كه ناگزير بايد «ارش» تعيين شود.
۳. ديه هم نسبت به جراحات و نقص اعضاي بدن و هم نسبت به قتل تعيين مي‌شود. در حالي كه ارش فقط نسبت به جراحات است.
۴. مقدار ديه در زن و مرد متفاوت ولي ارش بين زن و مرد يكسان است.
موارد تعيين ديه و ارش
در برخي از موارد ممكن است كه جراحات وارده، متعدد باشد و علاوه بر ديه، ارش هم در نظر گرفته شود. در ادامه به مواردي كه قانون علاوه بر ديه، ارش هم تعيين كرده و شخص محكوم به پرداخت هر دو است اشاره مي شود.
• هرگاه در اثر پاره كردن پرده گوش، شنوايي فرد نيز از بين برود يا كاهش پيدا كند.
• در مواردي كه قطع نخاع موجب نقص عضو ديگر شود.
• هرگاه در اثر وارد كردن شي تيز، بدن مجروح شود و اعضاي دروني هم آسيب ببيند.
• جنايتي كه موجب تورم در سر و صورت شود و رنگ پوست آن هم تغيير كند.
مطلب پيشنهادي: براي آشنايي بيشتر با قوانين و مقررات ديه “تقسيط ديه امكان پذير است؟” را مطالعه كنيد.
مطالب بيشتر در مجله حقوقي دلتا...
چرا ارث زنان نصف مردان است؟